21 Αυγούστου 1944Η εκτέλεση στο Ποροφάραγγο

Του Γιώργου Καλογεράκη

"Τον Αύγουστο του 1944 οι Γερμανοί σχεδίασαν και εκτέλεσαν ένα σχέδιο που άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια του στην επαρχία Μυλοποτάμου και στο ιστορικό χωριό Ανώγεια. Το σχέδιο είχε να κάνει με την ασφαλή μεταφορά και σύμπτυξη των Γερμανών και Ιταλών στρατιωτών στα Χανιά. Οι πληροφορίες του Γερμανού Διοικητή του Φρουρίου Κρήτης στρατηγού Βάλτερ Μύλλερ ήταν ότι στον ορεινό Μυλοπόταμο και ειδικά στις παρυφές του Ψηλορείτη βρισκόταν:
1. Η ομάδα του Αρχηγού Καπετάν Γεωργίου Πετρακογιώργη
2. Η Ανεξάρτητη ομάδα Ανωγείων της Ε.Ο.Κ. στη Μίθια του οροπεδίου της Νίδας με αρχηγό τον καπετάν Μιχάλη Ξυλούρη ή Χριστομιχάλη
3. Η ομάδα της Ε.Ο.Κ. Κρουσώνα στη θέση Ασφενταμιά ή Τσιλαθιά χωρίς αρχηγό, με τα κυριότερα στελέχη της.
4. Η ομάδα του ΕΛΑΣ Ηρακλείου στη θέση Τσουνιά με καπετάνιο τον Ιωάννη Ποδιά και τριπλή διοίκηση.
5. Η ομάδα του ΕΛΑΣ Ρεθύμνης στη θέση Τσουνιά με τριπλή διοίκηση.
6. Η ομάδα ενόπλων Ανωγειανών του ΕΑΜ στη θέση Βιτσιλιά με επικεφαλής τον Έφεδρο Ανθυπολοχαγό Γεώργιο Τρουλινό.
7. Οι Βρετανοί Αξιωματικοί Αντ/χης Τομ Ταμπάμπιν και Λοχαγός Ουίλλιαμ Στάνλεϋ Μος στη θέση Πετροδολάκια με ασύρματο.
(Γεωργίου Κάβου, Γερμανοϊταλική Κατοχή και Αντίσταση Κρήτης, σελ. 538).
Έπρεπε λοιπόν να εξουδετερωθούν οι παραπάνω ομάδες για να γίνει η μεταφορά των Γερμανών και Ιταλών στρατιωτών στα Χανιά με τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Το σχέδιο που ετοίμασαν οι Γερμανοί προέβλεπε την κύκλωση και την εξερεύνηση του Ψηλορείτη καθώς και την εκ θεμελίων καταστροφή των Ανωγείων.
Για την εκτέλεση του σχεδίου πήραν μέρος οχτώ τάγματα. Δύο από το Ηράκλειο του 65ου Συντάγματος, δύο από την Μεσσαρά του 47ου Συντάγματος, δύο από το Ρέθυμνο, ένα από τα Χανιά και το τάγμα του Σπηλίου Ρεθύμνου. Την διοίκηση της επιχείρησης είχε ο Συν/χης Μπέτμαν. Η επιχείρηση άρχισε την νύχτα της 12ης προς την 13η Αυγούστου 1944 με όλα τα γνωστά επακόλουθα( κάψιμο και λεηλασία των Ανωγείων, ομαδικές εκτελέσεις αμάχων, καταστροφή και λεηλασία των μητάτων του Ψηλορείτη).
Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Στις 20 Αυγούστου ο Συντ/χης Μπέτμαν διέταξε την διακοπή των επιχειρήσεων, επιχειρήσεις που στην εξερεύνηση του Ψηλορείτη δεν είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Οι ομάδες των αντιστασιακών είχαν καταφέρει να διαφύγουν από τον ασφυκτικό κλοιό. Οι Γερμανοί άρχισαν να υποχωρούν προς τις βάσεις εξορμήσεώς τους αφού παρέμειναν αρκετοί στα Ανώγεια για υποστήριξη των τμημάτων του Μηχανικού που κατέστρεφε το ιστορικό χωριό. Στις 21 Αυγούστου 1944 οι Γερμανοί του 65ου Συντάγματος που βρισκόταν στα Σίσαρχα και κατευθύνονταν προς το Ηράκλειο, συνέλαβαν από τα χωριά Καμαράκι, Αστυράκι αμάχους καθώς και τους Ανωγειανούς κτηνοτρόφους που συνάντησαν στο δρόμο τους Σουλτάτο Ιωάννη ή Αλισαβογιάννη και Σουλτάτο Μιχάλη. Τους οδήγησαν στην έξοδο του φαραγγιού στην τοποθεσία Ποροφάραγγο και τους εκτέλεσαν. Απ’ αυτήν την εκτέλεση σώθηκε ο Σουλτάτος Γιάννης ή Αλισαβογιάννης. Σώθηκε επειδή προτίμησε να ριχτεί στον γκρεμό βάθους αρκετών δεκάδων μέτρων και να σκοτωθεί παρά να πέσει νεκρός από τις σφαίρες των κατακτητών. Την πτώση του σταμάτησαν τα κλαδιά μιας χαρουπιάς. Σύρθηκε όπως μπορούσε σε μια σχισμή της πλαγιάς, σε μια πέζα όπως λέει ο ίδιος. Στο μνημείο που υπάρχει στον τόπο της εκτέλεσης αναγράφονται τα ονόματα των εικοσιτριών πατριωτών.
4. Αργύρης Ελευθέριος τ. Μιχαήλ Καμαράκι 2. Αργύρης Γεώργιος τ. Ε. Καμαράκι 3. Αργύρης Εμμανουήλ τ. Κ. Καμαράκι 4. Κοκκινάκης Γεώργιος τ. Κ. Καμαράκι 5.Κοκκινάκης Βασίλειος τ. Χ. Καμαράκι 6. Μακρυδάκης Αθανάσιος τ. Α. Καμαράκι 7. Μακρυδάκης Εμμανουήλ τ. Γ. Καμαράκι 8. Μακρυδάκης Ζαχαρίας τ. Α. Καμαράκι 9. Μακρυδάκης Ιωάννης τ. Α. Καμαράκι 10. Μπέρκης Μενέλαος τ. Δ. Καμαράκι 11. Μπέρκης Εμμανουήλ τ. Δ. Καμαράκι 12. Παντερής Ζαχαρίας τ. Γ. Καμαράκι 13. Παντερής Ματθαίος τ. Σ. Καμαράκι 14. Στρατήγης Εμμανουήλ τ. Δ. Καμαράκι 15. Στρατήγης Εμμανουήλ τ. Ν. Καμαράκι 16. Στρατήγης Αντώνιος τ. Ν. Καμαράκι 17. Στρατήγης Ζαχαρίας τ. Ν. Καμαράκι 18. Κουκιαδάκης Γεώργιος τ. Ν. Αστυράκι 19. Μαρκατάτος Χρήστος τ. Μ. Γωνιές 20. Μαυρόκωστας Βασίλειος τ. Α. Σίσαρχα 21. Παπαδιός Ιωάννης τ. Σ. Ανώγεια γαμπρός στο Καμαράκι 22. Σουλτάτος Μιχάλης τ. Γεωργίου Ανώγεια 23. Βεληβασάκης Μιχαήλ τ. Α. Καμαριώτης.