Τα πολιτικά όπλα του ΔΣΕ...

Ζωτικά απαραίτητα και αναγκαία μέσα στο σκληρό αγώνα του ΔΣΕ για δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη, ελευθερία και εθνική ανεξαρτησία, μαζί με το στρατιωτικό εξοπλισμό του, ήταν και τα εξίσου σημαντικά, τα πολιτικά του όπλα. Τα όπλα μαζικής προπαγάνδας, διαφώτισης και εκλαΐκευσης της υπέρ βωμών και εστιών προσπάθειάς του. Δύο απ' αυτά τα όπλα, στα πλαίσια του Γραφείου Διαφώτισης του Γενικού Αρχηγείου του ΔΣΕ, ήταν η εφημερίδα ΕΞΟΡΜΗΣΗ - το δημοσιογραφικό όργανό του- και ο ραδιοσταθμός ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ. Που, παράλληλα με το περιοδικό ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ, με την κυρίως ιδεολογική - ταξική του προσέγγιση, θεώρηση και φώτισμα των προβλημάτων της ένοπλης πάλης, προσπάθησαν να καλλιεργήσουν και να διαδώσουν το πνεύμα ενότητας του ΔΣΕ με τους εργαζόμενους, να εκφράσουν τους σκοπούς τους σαν υπερασπιστή των συμφερόντων, των δικαιωμάτων και του πόθου τους για λευτεριά και εθνική ανεξαρτησία, για ειρηνική διευθέτηση του προβλήματος που προέκυψε με την ωμή επέμβαση του αγγλοαμερικανικού ιμπεριαλισμού στα εσωτερικά της πατρίδας μας. Επέμβαση που κατέληξε στην πρόκληση απ' την πλευρά τους του πιο ανεπιθύμητου για το λαό, οδυνηρού, σκληρού, μακροχρόνιου και αιματηρού εμφύλιου πολέμου. Η εμπλοκή στις διαδικασίες συγκρότησης των εν λόγω δημοσιογραφικών οργάνων του ΓΑ και ειδικά της εφημερίδας και του ραδιοσταθμού επηρεαζόταν από τις σοβαρές ελλείψεις και αδυναμίες στελέχωσής τους. Στελέχωση, η οποία ξεκίνησε με ένα δυο αγωνιστές. Έτσι, όταν, στα μέσα του '47 βγήκαμε στο βουνό, ύστερα από παραμονή τριών περίπου μηνών στη διαφώτιση του Αρχηγείου Δυτικής Μακεδονίας, προέκυψε η ανάγκη να μετατεθούμε στο Γραφείο Διαφώτισης του ΓΑ, για να συνδεθούμε με το ραδιοσταθμό ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ και να συμβάλλουμε στην τακτικότερη έκδοση της ΕΞΟΡΜΗΣΗΣ και του ΔΕΛΤΙΟΥ ΕΙΔΗΣΕΩΝ. Επεξεργαζόμασταν για το ραδιοσταθμό τα πολεμικά ανακοινωθέντα των μονάδων και τις σχετικές ανταποκρίσεις και ειδήσεις, με σχόλια, από τα μέτωπα και τη ζωή των μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ και ταυτόχρονα τις αξιοποιούσαμε για την εφημερίδα και το Δελτίο Ειδήσεων. Αυτές τις δυσκολίες και ελλείψεις τις έζησε, για πολύ μικρό χρονικό διάστημα, και ο αξέχαστος σ. Νίκος Μπελογιάννης, που κλήθηκε να αναλάβει την ευθύνη της διαφώτισης. Δεν πρόλαβε, όμως, να προχωρήσει στη θεμελίωση της προσπάθειας, γιατί άλλες σοβαρότερες ανάγκες υπαγόρευσαν τη μετάθεσή του στην ανάληψη ευθυνών στην καθοδήγηση μεγάλης μονάδας του ΔΣΕ. Με την καθοδήγηση και βοήθεια κατόπιν του πρώτου επιτρόπου του ΓΑ Λεωνίδα Στρίγγου και αργότερα του διαδόχου του Βασίλη Μπαρτζιώτα προσπαθήσαμε να οργανώσουμε τη ροή και επεξεργασία κειμένων από τις μονάδες, τα τμήματα, από τις σχολές, τα νοσοκομεία, τα έμπεδα, τις ελεύθερες περιοχές και την αποστολή τους με ασύρματο στο Ραδιοσταθμό, παράλληλα με τον εφοδιασμό της εφημερίδας και του Δελτίου Ειδήσεων. Η "Εξόρμηση" Στο Γράμμο, κοντά στον ποταμό Σαραντάπορο, το 1948. Πρώτος από αριστερά ο αρχίατρος του ΓΑ του ΔΣΕ συνταγματάρχης Νώντας Σακελλαρίου, ο υπεύθυνος του Γ' Γραφείου του ΓΑ, αντισυνταγματάρχης Γιάννης Κοχλιάδης (Δόξας) μαζί με στελέχη του ΔΣΕ Η εφημερίδα, σύμφωνα με την απόφαση του 2ου Κλιμακίου του ΠΓ της ΚΕ της 12.12.1947 "Για την πολιτική δουλιά στο ΔΣΕ" ανέλαβε το καθήκον να δίνει την απαραίτητη πολιτική τροφή και το σωστό πολιτικό προσανατολισμό στους μαχητές και αξιωματικούς, να εκφράζει αντικειμενικά τη ζωή και τα προβλήματα του ΔΣΕ, τονίζοντας τα θετικά σημεία της δουλιάς, να έχει ανταποκρίσεις. Στα πλαίσια των σεμνών δυνατοτήτων της η εφημερίδα καταγινόταν με τις παραπάνω υποχρεώσεις της, χωρίς όμως να υπεισέρχεται στις αδυναμίες και υπερβολές στη δράση του στρατού μας, όπως επίσης υπέδειχνε η απόφαση του ΠΓ. Γιατί δεν μπορούσε να έχει τη δική της αντίληψη για τα επιμέρους περιστατικά. Δεν είχε την ευχέρεια διάθεσης συντακτών κι ούτε μπορούσε ν' αναθέσει αυτή την ευθύνη σε ανταποκριτές, οι οποίοι είχαν, βέβαια, την υπόδειξή της να σημειώνουν και περιγράφουν τις περιπτώσεις αδυναμιών, υπερβολών, παρεκτροπών, αλλά η οριστική και δημόσια, αν χρειαζόταν, αποτίμησή τους ήταν αρμοδιότητα των διοικήσεων των μονάδων σε συνεργασία και έλεγχο των ανώτερων κλιμακίων. Στις αρχές του '48 η διαφώτιση ενισχύθηκε με ορισμένα στελέχη από την Κομματική Οργάνωση Θεσσαλονίκης - τον Λευτέρη Ελευθερίου και τη σύζυγό του και τον Γαβρήλο Παπαδόπουλο. Και η σύνταξη της εφημερίδας επιδόθηκε στην ανίχνευση και αναζήτηση στελεχών που θα μπορούσαν να γράφουν. Έτσι, από κάμποσες ανταποκρίσεις "ψαρέψαμε" τους συναδέλφους μας Νίκο Κυτόπουλο από τον Εβρο, Τάκη Μαμάτση από τη Θεσσαλία, τον Ζήνωνα Ζορζοβίλη από τα Γρεβενά. Σε συνέχεια ήρθε ο Αλέξης Πάρνης από τον Πειραιά, η φοιτήτρια φιλολογίας Βυζουκίδου από τη Θεσσαλονίκη. Και στις αρχές του '49 ο αείμνηστος δημοσιογράφος και εξαιρετικός λογοτέχνης συγγραφέας Τάκης Χατζής, που με την παρουσία και το γράψιμό του, σαν χαρακτήρας και πνευματική προσωπικότητα δημιουργούσε πολύ ευχάριστη ατμόσφαιρα. Με την εμφάνιση στην περίοδο αυτή και του Παναγιώτη Μαυρομάτη και την ανάληψη από τον ίδιο της ευθύνης του Γραφείου Διαφώτισης συμπίπτει, χωρίς να συνδέεται μ' αυτόν, η, με άνωθεν υπόδειξη, μετονομασία της "Εξόρμησης" στον τίτλο "Προς τη Νίκη". Οταν, άλλοι σαφέστατα και άλλοι με τη διαίσθηση, όλοι βλέπαμε ότι οδεύουμε προς την ήττα. Όμως, ο μοναρχοφασισμός, πιστός και τυφλός δούλος των θελήσεων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού όχι μόνο κώφευε στις ακατάπαυστες προτάσεις προς διαπραγμάτευση του ΓΑ του ΔΣΕ, του ΚΚΕ και της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης για κατάπαυση του εμφυλίου πολέμου, αλλά, ενισχυόμενος αδιάκοπα και αφειδώς από τον ξένο παράγοντα, απαντούσε με τον πολλαπλασιασμό των αγριοτήτων του σε βάρος των δημοκρατικών δυνάμεων και όλου του λαού, στο ΔΣΕ δεν έμενε παρά μόνο ο δρόμος της μέχρις εσχάτων αντίστασης στη φασιστική βαρβαρότητα και η υπεράσπιση της τιμής και της αξιοπρέπειας της δικής του και όλης της χώρας. Κι εμείς απ' την πλευρά μας αναπολήσαμε τη γνώση και την πείρα από την πρόσφατη ακόμη Εθνική Αντίσταση ως προς το ρόλο και τη σημασία του Τύπου, τώρα μάλιστα στον εθνικοαπελευθερωτικό και συνάμα ταξικό αγώνα και δώσαμε να καταλάβει ο αντίπαλος ότι το ίδιο καυτά είναι τα βόλια και των δημοσιογραφικών όπλων του ΓΑ του ΔΣΕ. Οπως σημείωνε ο Μπράιαν, οι σφαίρες και η πένα είναι φτιαγμένες από το ίδιο μέταλλο. Και διευρύναμε την εμβέλειά τους με την εντατικότερη ενημέρωση των μαχητών μας, με σύντομη και περιεκτική ειδησεογραφία από το ευρωπαϊκό και διεθνές κίνημα αλληλεγγύης και συμπαράστασης προς τον αγώνα του ΔΣΕ, που εκφράστηκε και με την άφιξη στο ΓΑ του μεγάλου Γάλλου ποιητή Πολ Ελιάρ, του συμπατριώτη του πρώην υπουργού Ιβ Φαρζ προηγούμενα της Γαλλίδας δημοσιογράφου και συγγραφέα Σιμόν Τερί. Με τη φροντίδα μας για ψυχαγωγία των μαχητών και την καλλιέργεια της διάθεσης για διάβασμα βιβλίων προοδευτικών πατριωτών και ξένων συγγραφέων και ποιητών που διαβάζονταν με δίψα στα αμπριά, στις σκηνές, στην ανάπαυλα. Με ειδική φροντίδα για τις μαχήτριες με ανάλογα κείμενα. Ταραχή στις τάξεις των φανατικών αξιωματικών του αστικού στρατού προκαλούσε η διαφώτισή μας προς τους φαντάρους με εκφώνηση κειμένων από την"Εξόρμηση" και την "Προς τη νίκη", με διακίνηση της εφημερίδας του ΓΑ του Δελτίου Ειδήσεων, του "Νέου μαχητή", που επιμελούνταν ο Ζήνωνας Ζορζοβίλης, με το πέταγμα των εντύπων μας ακόμη και στη διάρκεια μαχών ανάμεσα στους φαντάρους και το μπάσιμό τους στ' αμπριά και τους καταυλισμούς τους. Με την αξιοποίηση αυθεντικών κειμένων, όπως επιστολών από αιχμαλώτους και πληροφοριών από αξιωματικούς, με την επικοινωνία με τους φαντάρους από τα αντίπερα χαρακώματα με τους τηλεβόες των ανταποκριτών της εφημερίδας μας και άλλων μαχητών που μετέδιδαν κείμενα του ειδικού Τμήματος της Διαφώτισης για τη δουλιά στους φαντάρους, που επιμελούνταν ο Γαβρήλος Παπαδόπουλος και προκαλούσαν ζωηρή αίσθηση και εντύπωση σε πολλούς απ' αυτούς και αρκετοί, όπως μας έλεγαν σαν αιχμάλωτοι πια, έκρυβαν τις εφημερίδες μας και τις διάβαζαν κρυφά. Με το θάρρος, τα τολμήματα και τις αποκοτιές πολλών παλικαριών, την ευρηματική και πρωτοπόρα δράση των πολιτικών και στρατιωτικών στελεχών του ΚΚΕ, την αλληλεγγύη τους προς τους συμμαχητές τους, τη φλογερή διάθεση συναδέλφωσης με τους φαντάρους, με τη μαχητική παρουσία στις πρώτες γραμμές μαχητριών μας, που προκαλούσε στους φαντάρους αίσθηση χαλάρωσης και προβληματισμούς. Αναρίθμητα παρόμοια περιστατικά ενέπνευσαν τους ένστολους αγωνιστές δημοσιογράφους του ΓΑ του ΔΣΕ, που κατέθεσαν κατά δύναμη τη συμμετοχή και τη συμβολή τους στον ανεπανάληπτο σε πίστη και αγάπη αγώνα για την πατρίδα, το λαό, για μια Ελλάδα λεύτερη, ανεξάρτητη και δημοκρατική. Τέτοιες αναμνήσεις και αισθήματα αγωνιστικής αξιοπρέπειας ρίζωσαν στις συνειδήσεις των πρώην μαχητών του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ από τις οροσειρές της Πίνδου, του Ταϋγέτου και των βουνών της Μακεδονίας και της Θράκης, και όλων των άλλων συμμαχητών τους. Αφήστε τα παιδιά να γυρίσουν! "Κύριοι της κυβέρνησης. Αφήστε τα παιδιά μου να έρθουν στην πατρίδα τους..!". Η κραυγή διαμαρτυρίας και απόγνωσης, του 83χρονου Παύλου Κούφη, δάσκαλου από τα Αλωνα Φλώρινας αποκαλύπτει για άλλη μια φορά, ότι πενήντα σχεδόν χρόνια μετά το τέλος του Εμφυλίου, κάποιοι Ελληνες συνεχίζουν να "πληρώνουν" ακριβά τη μισαλλοδοξία του επίσημου ελληνικού κράτους. Η "δημοκρατική" μας πολιτεία επιμένει, ακόμα και σήμερα, να χωρίζει τους πολιτικούς πρόσφυγες, σε επιθυμητούς και ανεπιθύμητους, σε Ελληνες και μη Έλληνες κατά το "γένος"... και να τους απαγορεύει την επιστροφή τους στον τόπο που για πρώτη φορά είδαν το φως του κόσμου. Το ολιγόλογο γράμμα του δάσκαλου στάλθηκε στο "Ρ", ενώ είχε αρχίσει το αφιέρωμα στα 50χρονα του ΔΣΕ. Το δημοσιεύουμε σήμερα, με αφορμή και το γεγονός ότι από το αφιέρωμα παρουσιάστηκαν ήδη και τα ζητήματα της πολιτικής προσφυγιάς, έτσι που να γίνεται περισσότερο κατανοητό, ειδικά στους νεότερους, ότι αυτές οι πληγές δεν έχουν ακόμα κλείσει. Στα 83 του χρόνια ο Παύλος Κούφης, τ' άντεξε όλα: Την κατοχή, τον πόλεμο, την προσφυγιά... Αλλά τούτο εδώ είναι αβάσταχτο. Απαιτεί τα δυο παιδιά, ο Συμεών και η Ελένη, που ανάθρεψε σαν δικά του, σε δύσκολους καιρούς, να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, "να αφήσουν λίγα λουλούδια στους τάφους των γονιών τους...". Και το πικρό γράμμα του περήφανου μαχητή του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, του δάσκαλου που εκεί στη Ρουμανία, μάθαινε στα προσφυγόπουλα την ελληνική γλώσσα, καταλήγει: "Πετάξτε στα άχρηστα εκείνη την κατάπτυστη απόφαση - διαταγή της "σοσιαλιστικής" κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ το 1982, που απαγορεύει δια ροπάλου τον επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων. Είναι καιρός..!". Πράγματι είναι καιρός, σύντροφε, όμως φαίνεται ότι για κάποιους το ρολόι της ιστορίας κόλλησε εκεί στο 1949... Το σημερινό κείμενο του αφιερώματος, καθώς και οι φωτογραφίες, είναι του Παρίση Αγγελίδη