ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΤΟ 1952, ΔΟΛΟΦΟΝΗΣΑΝ ΤΟ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ ΤΟΥ. ΠΟΙΟΙ; Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣΗ ΠΛΑΣΤΗΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΛΑΤΙ ΜΕ ΕΝΤΟΛΗ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ

ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ Ν. ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗ Αιώνιο στίγμα για το καθεστώς της αμερικανοκρατίας και της εξάρτησης


«Ο Μπελογιάννης πέθανε./ Δε θυσίασε τίποτα από την τιμή μας./ Ούτε από την ελπίδα που έχουμε/ στο Αύριο που αστραποβολά»

Πωλ Ελυάρ







Ο Νίκος Μπελογιάννης στη δεύτερη δίκη αντικρούει έναν αστυνομικό, βασικό μάρτυρα κατηγορίας
Ηταν μια παγερή νύχτα, ξημερώματα Κυριακής, στις 30 Μάρτη του 1952, όταν ο Ν. Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του στο θάνατο Δ. Μπάτσης, Ν. Καλούμενος και Ηλίας Αργυριάδης δέχτηκαν τα δολοφονικά πυρά του εκτελεστικού αποσπάσματος στο Γουδί, πίσω από το «Σωτηρία».

Το έγκλημα ήταν προμελετημένο. Σχεδιασμένο σε όλες του τις λεπτομέρειες από τους Αμερικανούς που είχαν τον πρώτο λόγο στα πράγματα της μετεμφυλιακής Ελλάδας και με μοναδική βαρβαρότητα εκτελεσμένο από τους ντόπιους γκαουλάιτερ, αφού Κυριακή δεν εκτελούσαν μελλοθανάτους ούτε οι Γερμανοί στην Κατοχή. Αλλά και η επιλογή του χρόνου των εκτελέσεων, όπως θα φανεί στη συνέχεια ήταν μέρος του σχεδίου. Ετσι, με δυο λέξεις αυτό το έγκλημα ήταν, είναι και θα είναι αιώνιο στίγμα στο καθεστώς της αμερικανοκρατίας και της εξάρτησης.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Ο Ν. Μπελογιάννης στην Ελλάδα

Μετά την ήττα του ΔΣΕ στο Γράμμο και το Βίτσι, τον Αύγουστο του '49, το ΚΚΕ μετέφερε το κέντρο βάρους της δουλιάς του από τον ένοπλο αγώνα στην ειρηνική μαζική πολιτική δράση. «Η ήττα μας στη μάχη Βίτσι - Γράμμου τον Αύγουστο του 1949 - υπογραμμιζόταν στην Πολιτική Απόφαση της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ του Κόμματος, που έγινε τον Οκτώβρη του ίδιου έτους- σημειώνει μια αλλαγή στην κατάσταση. Αυτό επιβάλλει μια αλλαγή και στην πολιτική μας γραμμή. Η τακτική της συνέχισης οπωσδήποτε του ένοπλου αγώνα, που εκφράζει ένα μικροαστικό πνεύμα απελπισίας και έλλειψη προοπτικής, θα 'δινε τη δυνατότητα στον αντίπαλο να καταφέρει συντριπτικό χτύπημα εναντίον των αγωνιστών και στελεχών του λαϊκού κινήματος». Πώς όμως θα δούλευε το Κόμμα στο εξής, αφού χιλιάδες μέλη και στελέχη του είχαν πάρει το δρόμο της προσφυγιάς ή βρίσκονταν στις φυλακές και τις εξορίες, ενώ το ίδιο σαν σύνολο αντιμετώπιζε το καθεστώς της πιο άγριας παρανομίας; Στην ίδια απόφαση γινόταν εξονυχιστικά λόγος για το συνδυασμό παράνομης και νόμιμης δουλιάς, για τη δημιουργία ενός γερού παράνομου κομματικού μηχανισμού και για την αξιοποίηση όλων των νόμιμων δυνατοτήτων που υπήρχαν, ενώ υπογραμμιζόταν με έμφαση: «Χωρίς αναβολή το Κόμμα πρέπει να προετοιμάσει και να στείλει στις μεγάλες πόλεις ολόκληρη σειρά κομματικά στελέχη για το δυνάμωμα και την αναδιοργάνωση των τοπικών οργανώσεων και για την εξασφάλιση της εφαρμογής της καινούριας γραμμής» «Επίσημα κείμενα ΚΚΕ», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 7ος, σελ. 13- 18). Στο πλαίσιο αυτών των αποφάσεων - αλλά και των αναγκών που αντικειμενικά υπήρχαν να συνεχίσει το κόμμα να υπάρχει και να δρα - οργανώθηκε και η αποστολή του Ν. Μπελογιάννη στην Ελλάδα.


Ο Ν. Μπελογιάννης, αναπληρωματικό μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, έφτασε παράνομα στην Αθήνα δέκα περίπου μήνες μετά τη λήξη του εμφυλίου, στις αρχές Ιούνη του 1950, με αποστολή την ανασυγκρότηση των παράνομων κομματικών οργανώσεων και την ανάπτυξη της παράνομης δουλιάς του Κόμματος.

«Ξεκαθαρίζω και ανασυγκροτώ αυτό που υπάρχει - έγραφε σ' ένα από τα πρώτα τηλεγραφήματα που έστειλε στην ηγεσία του Κόμματος στο εξωτερικό- και προσπαθώ να χτίσω άλλο παράλληλα. Δυνατότητες πολλές, προοπτική μου αισιόδοξη» (Στ. Κασιμάτη: «Οι Παράνομοι», εκδόσεις ΦΙΛΙΣΤΩΡ, σελ. 177). Δυστυχώς όμως πολύ γρήγορα οι διωκτικές αρχές του μετεμφυλιακού καθεστώτος μπήκαν στα ίχνη του και τον συνέλαβαν.

Η σύλληψη του Ν. Μπελογιάννη έγινε στις 20 Δεκέμβρη του 1950, αλλά η Ασφάλεια έδωσε στη δημοσιότητα το γεγονός μισό μήνα αργότερα, στις 5 Γενάρη 1951. Μια μέρα πριν, με απόφαση του συμβουλίου Εφετών κλείστηκε ο «Δημοκρατικός», η πρώτη νόμιμη αριστερή εφημερίδα που βγήκε μετά τον εμφύλιο, με την αμέριστη στήριξη του ΚΚΕ για να καλύψει το κενό της έλλειψης νόμιμου κομματικού Τύπου. Τις επόμενες ημέρες ανακοινώθηκαν οι συλλήψεις και άλλων κομμουνιστών, ενώ το όλο θέμα παρουσιάστηκε ως μεγάλη επιτυχία των υπηρεσιών δίωξης του κομμουνισμού. Δε χωράει αμφιβολία πως ήταν. Ετσι λίγους μήνες αργότερα οργανώθηκε και πραγματοποιήθηκε η πρώτη δίκη του Ν. Μπελογιάννη και 92 ακόμη συντρόφων του.

Το φιάσκο της πρώτης δίκης και η προετοιμασία της δεύτερης

Η δίκη άρχισε, στο έκτακτο στρατοδικείο Αθηνών, στις 19 Οκτώβρη 1951 και ολοκληρώθηκε στις 16 Νοέμβρη του ιδίου έτους. Οι κατηγορούμενοι αντιμετώπισαν την κατηγορία ότι παραβίασαν τον Α.Ν. 509, το νόμο δηλαδή με τον οποίο βγήκε, και τυπικά, παράνομο το ΚΚΕ το Δεκέμβρη του 1947. Γινόταν, συνεπώς, φανερό πως επρόκειτο για μια πολιτική δίκη και πως οι κατηγορούμενοι δικάζονταν για τις πεποιθήσεις τους και μόνο γι' αυτές. «Είμαι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ - είπε στην απολογία του ο Ν. Μπελογιάννης - και ακριβώς για την ιδιότητά μου αυτή δικάζομαι, γιατί το Κόμμα μου παλεύει και χαράζει το δρόμο της Ειρήνης, της Ανεξαρτησίας και της Ελευθερίας. Στο πρόσωπό μου δικάζεται η πολιτική του ΚΚΕ» («ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ- η δίκη της Αλήθειας», εκδοτικό ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ, σελ. 87).


Το γεγονός αυτό, ότι η δίκη ήταν ξεκάθαρα πολιτική, πράγμα που δεν αρνούνταν ούτε αυτοί που την οργάνωσαν, κατέστησε στην πράξη ανεφάρμοστη την απόφαση του στρατοδικείου βάσει της οποίας ο Ν. Μπελογιάννης και 11 ακόμη σύντροφοί του καταδικάστηκαν σε θάνατο. Αλλά το καθεστώς της αμερικανοκρατίας, οι ίδιοι οι Αμερικανοί και οι ντόπιοι γκαουλάιτερ, ήθελαν αίμα για να αποθαρρύνουν οποιαδήποτε εκδήλωση κομμουνιστικής δράσης και για να αποδείξουν στον ελληνικό λαό πως δε διστάζουν μπροστά σε τίποτα. Ετσι οργάνωσαν μια δεύτερη δίκη του Ν. Μπελογιάννη και των συντρόφων του, αυτή τη φορά στο τακτικό στρατοδικείο με την κατηγορία της διάπραξης του αδικήματος της κατασκοπίας σε βάρος της Ελλάδας. Για να μπορέσουν όμως να στήσουν αυτή τη νέα κατηγορία προχώρησαν με πομπώδη τρόπο στην αποκάλυψη των ασυρμάτων του Κόμματος στη Βίλα «Αύρα» στη Γλυφάδα και στο σπίτι του παλιού κομμουνιστή Ν. Καλούμενου στην Καλλιθέα.

Το ότι το ΚΚΕ χρησιμοποιούσε ασυρμάτους για την παράνομη δουλιά του ήταν κάτι το απολύτως φυσιολογικό - σε κείνες τις συνθήκες - αφού δεν είχε άλλο καλύτερο και ταχύτερο τρόπο επικοινωνίας με τις οργανώσεις του - τουλάχιστον αυτές που βρίσκονταν στην πρωτεύουσα. Αλλωστε η λειτουργία των ασυρμάτων για τις ανάγκες της παράνομης κομματικής δουλίας δεν ήταν κάτι που προέκυψε τη δεκαετία του '50. Ασυρμάτους το ΚΚΕ είχε τουλάχιστον από τη δεκαετία του '30 και ορισμένους από αυτούς τους είχε πιάσει η Δικτατορία του Μεταξά. Συνεπώς επρόκειτο για μια συνήθη κομματική πρακτική που τη γνώριζαν καλά οι διωκτικές αρχές, αλλά αυτό δεν τις εμπόδισε καθόλου να στήσουν τη σκευωρία για δήθεν κατασκοπία. Για να φανεί, μάλιστα, πιο καθαρά το μέγεθος αυτής της σκευωρίας αξίζει να προσθέσουμε ορισμένα ακόμη στοιχεία.

Οι ασύρματοι στη Γλυφάδα και στην Καλλιθέα ανακαλύφθηκαν στις 14 και 15 Νοέμβρη του 1951, ακριβώς με το τελείωμα της πρώτης δίκης του Ν. Μπελογιάννη και των 92 συντρόφων του. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκείνο το διάστημα η ΚΥΠ - και προφανώς η CIA που κινούσε τα νήματα - διοχέτευσε την πληροφορία στον Τύπο ότι για τους ασυρμάτους στη Γλυφάδα ήταν ενήμερη η Υπηρεσία Προστασίας Στρατού από το ξεκίνημα του εμφυλίου πολέμου, όταν από μέρους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ την παράνομη δουλιά στην πρωτεύουσα καθοδηγούσε η Χρύσα Χατζηβασιλείου. Ομως αντί να γίνουν συλλήψεις επιλέχθηκε να εξασφαλιστεί χαφιές στον κομματικό μηχανισμό, ούτως ώστε να μαθαίνουν οι κρατικές υπηρεσίες τις κομματικές εντολές και πληροφορίες («Καθημερινή» 17/1/1951). Με άλλη επίσης «διαρροή» προς τον Τύπο από τις αστυνομικές αρχές γινόταν σαφές πως το σπίτι του Ν. Καλούμενου στην Καλλιθέα - όπου ανακαλύφθηκε η δεύτερη γιάφκα ασυρμάτων - παρακολουθούνταν από πολύ καιρό πριν («Καθημερινή» 22/1/1951).

Τέλος, αξίζει να προσθέσουμε πως ένα μήνα μετά την πρώτη δίκη του Μπελογιάννη, στις 12/12/1951 η εφημερίδα ΕΣΤΙΑ πληροφορούσε πως ο συνιδιοκτήτης της και αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΗΕ, Α. Κύρου, είχε ειδοποιήσει τις ελληνικές κυβερνήσεις να δικάζουν τους κομμουνιστές με την κατηγορία του κατασκόπου «και τούτο ανεξαρτήτως εάν η κατηγορία προέκυπτε από τα στοιχεία τα οποία είχεν υπόψη της η ασκούσα τη δίωξιν αρμοδία στρατιωτική αρχήν». Ετσι επανήλθε σε ισχύ ο Α.Ν. 375/1936 περί κατασκοπίας που είχε θεσπίσει η δικτατορία Μεταξά βάσει του οποίου σύρθηκαν εκ νέου στο- τακτικό αυτή τη φορά- στρατοδικείο ο Ν. Μπελογιάννης, οι καταδικασθέντες σύντροφοί του από την πρώτη δίκη, καθώς και όσοι συνελήφθησαν στο πλαίσιο της υπόθεσης των ασυρμάτων.

Η δεύτερη δίκη και η εκτέλεση

Η δεύτερη δίκη ξεκίνησε στις 15/2 και τελείωσε την 1η Μάρτη του 1952. Ο Μπελογιάννης και άλλοι επτά σύντροφοί του (ανάμεσά τους και οι Δ. Μπάτσης, Η. Αργυριάδης και Ν. Καλούμενος που αντίκρισαν μαζί του το εκτελεστικό απόσπασμα) καταδικάστηκαν σε θάνατο, αλλά προσφεύγουν στο συμβούλιο χαρίτων ως ύστατη προσπάθεια να εμποδίσουν το μοιραίο, συνεπικουρούμενοι από τα εκατομμύρια των επωνύμων και ανωνύμων που αγωνίζονται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ώστε ν' αποτραπεί η δολοφονία. Τελικά η δολοφονία έγινε. Οι τέσσερις από τους οκτώ θανατοποινίτες εκτελέστηκαν γιατί έτσι ήθελε ο ξένος παράγοντας και η ντόπια αντίδραση. Ομως εκ των υστέρων, από διάφορους ιστοριογράφους, επιχειρήθηκε να απαλλαγεί η τότε κεντρώα κυβέρνηση Πλαστήρα - Βενιζέλου από τις βαρύτατες ευθύνες της για το γεγονός αυτό. Ετσι υποστηρίχτηκε πως ο Πλαστήρας και οι συνεργάτες του εισηγήθηκαν να δοθεί χάρη στους καταδικασθέντες, χωρίς όμως να εισακουσθούν από το παλάτι. Μέσα στην τότε κυβέρνηση και στα κόμματα που τη στήριζαν υπήρξε ισχυρό κύμα αντίδρασης στη σχεδιαζόμενη δολοφονία του Μπελογιάννη, αλλά και γενικότερα σ' όλη αυτή την πολιτική δίωξης του κομμουνισμού μέσω της εκτέλεσης των στελεχών του. Το γεγονός όμως ότι ο Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του εκτελέστηκαν ταχύτατα και μάλιστα Κυριακή ήταν συνειδητή επιλογή της κυβέρνησης του Πλαστήρα. Τα γεγονότα επ' αυτού δεν αφήνουν αμφιβολία. Συγκεκριμένα:

Το Συμβούλιο Χαρίτων συνεδρίασε το απόγευμα της Παρασκευής 28 Μάρτη 1952 και αργά τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας έβγαλε απόφαση με την οποία απέρριπτε τις αιτήσεις χάριτος των Μπελογιάννη, Αργυριάδη, Καλούμενου και Μπάτση. Την επομένη, Σάββατο 29 Μάρτη, αργά το βράδυ, ο βασιλιάς Παύλος κοινοποίησε στην κυβέρνηση την απόφασή του με την οποία ενέκρινε την απόφαση του Συμβουλίου Χαρίτων. Αμέσως κινήθηκε η διαδικασία και σε λίγες ώρες, χαράματα της Κυριακής, οι τέσσερις οδηγήθηκαν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Σ' όλα αυτά η κυβέρνηση δεν μπορούσε να έχει άγνοια. Συνεπώς όταν ο βασιλιάς ενέκρινε τις θανατικές καταδίκες των τεσσάρων, η κυβέρνηση Πλαστήρα έσπευσε να πραγματοποιήσει τις εκτελέσεις. Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια. Τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο.

Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΑΚΗΣ:

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΑΚΗΣ:

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΑΚΗΣ:

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΑΚΗΣ:

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΑΚΗΣ:

ΔΕΙΤΕ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΑΒΕ ΤΕ ΠΟΥ ΤΟ ΠΑΝΕ ΤΑ "ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΑ" ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΙ ΟΣΟΙ ΚΡΥΒΟΝΤΑΙ ΠΙΣΩ ΤΟΥΣ.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΑΚΗΣ:

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΑΚΗΣ:

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΑΠΟ ΤΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΟΔΗΓΗΣΕΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΓΑΠ ΜΕ ΤΙΣ ΕΝΤΟΛΕΣ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΩΝ ΤΗΣ ΤΡΟΙΚΑΣ.ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΤΟ ΔΕΙΤΕ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΖΑΚΗΣ:

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΠΡΟΔΕΚΤΟΙ ΟΣΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΥΠΟΤΕΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ.

25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1821 25 ΜΑΡΤΙΟΥ 2011




Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

Έλληνες πατριώτες,


Τον περασμένο χρόνο ολόκληρη η χώρα βρέθηκε μπροστά σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Η πλειοψηφία του κοινοβουλίου ψήφισε υπέρ της επιβολής
καθεστώτος οικονομικής κατοχής και εκποίησης με πρόσχημα το δημόσιο χρέος.
Δεν μπορεί λοιπόν να είναι ευπρόσδεκτοι εκείνοι οι πολιτικοί και βουλευτές που ψήφισαν, στήριξαν και εξακολουθούν να στηρίζουν το καθεστώς αυτό. Δεν μπορεί την ημέρα της εθνικής εορτής, όπου ο λαός καλείται να γιορτάσει την εθνική του ανεξαρτησία, τους αγώνες, το αίμα και τις θυσίες που χρειάστηκε η κατάκτηση της εθνικής του κυριαρχίας, να εκπροσωπείται επίσημα από Νενέκους και δοσίλογους.
Δεν μπορούν να παρίστανται στην εθνική εορτή όλοι εκείνοι που υπέγραψαν ή στηρίζουν την εκχώρηση του συνόλου της εθνικής κυριαρχίας «άνευ όρων και αμετάκλητα», όπως αναφέρεται ρητώς στη δανειακή σύμβαση που υπέγραψε η κυβέρνηση των δοσιλόγων για να παραδοθεί η χώρα και ο λαός στην περίφημη «τρόικα» του ΔΝΤ, της ΕΕ και της ΕΚΤ.

Δεν έχουν καμμιά δουλειά μαζί μας όλοι αυτοί που ξεπουλάνε τη χώρα, που αδίστακτα συνθλίβουν τη ζωή, το παρόν και το μέλλον του εργαζόμενου, του επαγγελματία, του αγρότη, του νέου, ώστε να εξασφαλίσουν τα υπερκέρδη σε μια συμμορία τραπεζιτών, τοκογλύφων και κερδοσκόπων της διεθνούς αγοράς.
Δεν μας εκπροσωπούν, δεν μας εκφράζουν και δεν συνιστούν τίποτε περισσότερο από το πολιτικό προσωπικό μιας ξένης δύναμης, ξένης ως προς τα συμφέροντα του εργαζόμενου λαού, που ενδιαφέρεται μόνο για τη διάλυση και την εκποίηση της χώρας.
Δεν μπορεί λοιπόν η ημέρα της εθνικής παλιγγενεσίας να τιμάται από τέτοιους πολιτικούς. Ο λαός γνωρίζει πολύ καλά ότι ένα καθεστώς κατοχής δεν εξωραΐζεται, δεν βελτιώνεται, δεν εξανθρωπίζεται, δεν μεταρρυθμίζεται. Μόνο ανατρέπεται από τον ίδιο τον λαό.








Έτσι μόνο μπορεί να τιμηθεί σήμερα η 25η Μαρτίου 2011, που πρέπει να γίνει αφετηρία της νέας ανάστασης του ελληνικού λαού, των νέων αγώνων για την κατάκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας, της εθνικής κυριαρχίας, της δημοκρατίας και της λαϊκής κυριαρχίας. Ο αγώνας για ελευθερία παραμένει επίκαιρος όσο ποτέ και συνεχίζεται σήμερα με την παλλαϊκή απαίτηση να ανατραπεί ολόκληρο το καθεστώς επιτήρησης και κηδεμονίας που οδηγεί τον ελληνικό λαό στην απόγνωση και στην απελπισία. Και ανατροπή σημαίνει ότι ο λαός εκδιώκει και δικάζει της ενόχους και τους δοσίλογους. Σημαίνει ότι ο λαός επιβάλει τη μη αναγνώριση του τοκογλυφικού χρέους για να προχωρήσει από θέση ισχύος στην ακύρωσή του. Σημαίνει ότι ο λαός κατακτά τον έλεγχο της οικονομίας και του κράτους με πρώτο βήμα την έξοδο από το ευρώ, ώστε να κερδίσει και να θωρακίσει την εθνική κυριαρχία και ανεξαρτησία του. Δίχως τον έλεγχο της οικονομίας από τα λαϊκά συμφέροντα, κάθε έννοια εθνικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας είναι εξωπραγματική, εικονική, απατηλή.
Η Ελλάδα δεν είναι προτεκτοράτο, δεν πρόκειται να αφήσουμε να εκποιηθεί, ούτε οι εργαζόμενοι να γίνουν κολίγοι των τραπεζών, των αγορών, του ΔΝΤ και της ΕΕ.

Η τύχη των αγωνιστών στα χρόνια του Οθωνα.

Δημήτριος Χαρ. Βιλαέτης


Ερευνώντας ανάμεσα σε χιλιάδες έγγραφα των Αρχείων των Αγωνιστών του 1821, για την τύχη των αγωνιστών την μετεπαναστατική περίοδο, διέκρινα την υπογραφή του Δημήτρη Βιλαέτη, γιου του στρατιωτικού αρχηγού της επαρχίας Πύργου Χαράλαμπου Βιλαέτη, σε μια επιστολή - αίτηση προς το Υπουργείο Στρατιωτικών, που ως τελικό παραλήπτη είχε το βασιλιά Οθωνα. Φέρει ημερομηνία 10 Οκτωβρίου 1841, δηλαδή 20 χρόνια μετά τον ηρωικό θάνατο του πατέρα του στο Λαντζόι στις 10 Μαΐου 1821. Ο Δημήτριος Βιλαέτης αναγκάζεται να απευθυνθεί στη Κυβέρνηση και το Βασιλιά, λόγω της έσχατης ένδειας στην οποία είχε περιέλθει και της παντελούς έλλειψης πόρων ζωής.
Αλλά στη θέση του Δημητρίου Βιλαέτη, βρίσκονταν δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές μαζί με τις οικογένειες τους.
Μέχρι την άφιξη του ανήλικου βασιλιά Οθωνα, στις 25 Γενάρη 1833,στη καθημαγμένη από τον πόλεμο Ελλάδα, όλοι οι αγωνιστές, μαζί και οι Μοραΐτες, που είχαν προσφέρει τα πάντα στον υπέρ ανεξαρτησίας Αγώνα, ζούσαν με την ελπίδα ότι θα ανταμειφθούν έστω με ένα μικρό κομμάτι γης, για να ξαναχτίσουν το κατεστραμμένο από τους Τούρκους και τον Ιμπραήμ σπίτι τους, και να μπορέσουν να εξασφαλίσουν τα στοιχειώδη για την επιβίωση τους. Αντί για ανταμοιβή όμως, οι Βαυαροί , αντιμετώπισαν τους αγωνιστές σαν εχθρούς του νέου καθεστώτος. Μια από τις πρώτες ενέργειες της Αντιβασιλείας, δηλαδή των κηδεμόνων του ανήλικου Οθωνα, ήταν να αφοπλίσει το στρατό του Αγώνα, διότι αισθάνονταν την ύπαρξη των ενόπλων αγωνιστών ως απειλή. “Οι βαυαροί, οι τρόφιμοι γραφειοκράτες του ισχνού ελληνικού προϋπολογισμού Φαναριώτες, οι γαιοκτήμονες που αποτελούσαν το κατεστημένο της εποχής- γράφει ο Μέδελσον- πίστευαν ότι κινδύνευαν “εν 'οσω οι άγριοι εκείνοι πολεμισταί διετήρουν εξουσίαν τινά”.
Χιλιάδες παλαίμαχοι αγωνιστές, ορφανά και χήρες , πεινασμένοι και γυμνοί , εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους από το επίσημο κράτος. Οι άνθρωποι που με το αίμα τους λευτέρωσαν τον τόπο πετάχτηκαν “σαν τη τρίχα απ' το ζυμάρι” από τους Βαυαρούς και την Κυβέρνηση τους. Έτσι τον ενθουσιασμό και τους εορτασμούς των πρώτων ημερών, διαδέχτηκε θύελλα διαμαρτυριών, όταν λίγο καιρό μετά δημοσιεύτηκε το Διάταγμα για την διάλυση του Στρατού της Επανάστασης, ( Β.Δ της 2/14 Μαρτίου 1833). Το Διάταγμα όριζε μάλιστα και τα σημεία στα οποία έπρεπε να προσέλθουν οι αγωνιστές για να παραδώσουν τα όπλα τους. Η ίδια σκηνή θα επαναληφθεί 112 χρόνια αργότερα με τη συμφωνία της Βάρκιζας και την παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ.
Δυο μήνες μετά τη δημοσίευση του διατάγματος , στο Άργος και κάτω από την απειλή των βαυαρικών πυροβόλων, οι αγωνιστές αναγκάζονται να παραδώσουν τα καριοφίλια τους. Κατά τον αφοπλισμό εκτυλίχθηκαν θλιβερές σκηνές. Ασπρομάλληδες αγωνιστές παραδίνανε τα’ άρματα τους κλαίγοντας σαν τα μικρά παιδιά. Κάποιοι προτίμησαν να τα σπάσουν στους βράχους, παρά να τα παραδώσουν σε ξένα, γερμανικά χέρια. Στη Δυτική Πελοπόννησο, ως σημεία συγκέντρωσης των αγωνιστών ορίστηκαν το Αλή Τσελεπή (Παλαιό Βουπράσιο) και η Αχαγιά. Αμέτρητοι αγωνιστές όμως ούτε τα παρέδωσαν, ούτε τα έσπασαν. Αυτούς ο γερμανικός στρατός ανέλαβε να τους αφοπλίσει με τη βία. Έτσι πολλοί αγωνιστές κυνηγημένοι πέρασαν τον Ισθμό και βρέθηκαν έξω από τα σύνορα του κράτους που είχαν ελευθερώσει με το αίμα τους , ενώ άλλοι πήραν τα βουνά και επιδόθηκαν στη ληστεία. Όμως αν και ο στρατός του '21 διαλύθηκε, το πρόβλημα της εξοικονόμησης των απαραίτητων για τους εξαθλιωμένων αγωνιστών παρέμενε άλυτο. Μέσα στα πρώτα είκοσι χρόνια της βασιλείας, ξεσπούν σε όλη τη χώρα εξεγέρσεις. Πρώτα η Μάνη, μετά η Ρούμελη και ο Μοριάς. Το σύνθημα της Επανάστασης “γη και ελευθερία” παρέμενε ανεκπλήρωτο.
Ο κατατρεγμός δεν περιορίστηκε στους απλούς αγωνιστές, αλλά συνέλαβαν ακόμα και το Γέρο του Μοριά και τους πρωτοκαπεταναίους της Επανάστασης , τους καταδίκασαν και τους φυλάκισαν σαν προδότες και εχθρούς της Πατρίδας!

Όμως παρά το σκληρό πρόσωπο που έδειξε απέναντι τους η Αντιβασιλεία, οι περισσότεροι αγωνιστές, δεν καταδέχτηκαν να πάρουν τ’ άρματα εναντίον της Πατρίδας την οποία λευτέρωσαν με τόσο αίμα και θυσίες. Συνέχιζαν να ελπίζουν και να γράφουν στον Οθωνα, για την άθλια κατάσταση πενίας στην οποία είχαν περιέλθει.
Αντίθετα οι τυχοδιώκτες Γερμανοί αξιωματικοί που έφταναν στην Ελλάδα, προβιβάζονταν σε βαθμούς ανώτερους των Ελλήνων και των Φιλελλήνων που το σώμα τους ήταν γεμάτο ουλές από τις μάχες με τον εχθρό.
Την ίδια σκληρή αντιμετώπιση είχαν και πολλοί από τους πρωτεργάτες της Επανάστασης, κι ανάμεσα τους ο Νικηταράς, ο Καραβόγιαννος, ο Ανδραβιδιώτης, κ.α.

Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στο γιο του Χαράλαμπου Βιλαέτη που το 1841,
ζει σε απόλυτη ένδεια και αναγκάζεται να ζητήσει τη βοήθεια της Κυβέρνησης μέσω του Υπουργού (Γραμματέα) των Στρατιωτικών. Στην αίτηση του αναφέρει: « Ο υποφαινόμενος υπαγόμενος εις μιαν των επισημοτέρων οικογενειών του Πύργου, είμαι υιός του υπέρ της Πατρίδος πεσόντος Χαράλαμπου Βιλαέτη, όστις εχρημάτισε αρχηγός της Επαναστάσεως της αυτής Επαρχίας.
Περιττόν κρίνω Κύριε Γραμματεύ να εκθέσω τα περί του πατρός μου, ήτοι την θέσιν ήν έχειν εις την πατρίδα μας, την περί τα στρατιωτικά ικανοτητά του, με οποίον ηρωισμόν απέθανε και πόσον η ημέρα της 2ας Μαίου του 1821 καθ΄ήν εθανατώθη, από την υπεροπλίαν των Λαλαίων, δυνατωτέρων οθωμανών της Πελοποννήσου, συνεισέφερεν εις τον αγώνα μας…Αλλά στερούμενος κάθε μέσον υπάρξεως έσπευσα άμα μετά την εγκαθίδρυσιν ενταύθα της Β.Κυβερνήσεως να παρουσιαστώ ενώπιον της Α.Μ, ήτις αναγνωρίσασα τας θυσίας του πατρός μου ηυδόκησε δια πράξεων αλλεπαλλήλων να δείξει πατρικήν συμπόνοιαν διατάξασα να εγκατασταθώ εις ανάλογον θέσην. Σχηματισθείσης μεθ' ου πολύ Στρατιωτικής Επιτροπής και συγκειμένης από άνδρας οίτινες καλώς εγίγνοσκον τον ένδοξον του πατρός μου θάνατον και τον υπερ της Πατρίδος ζήλον του, με κατέταξεν εις το Μητρωον της ως ανθυπολοχαγόν…»
Τελικά η Γραμματεία των Στρατιωτικών εισηγήθηκε στον ¨Οθωνα την απονομή του βαθμού του ανθυπολοχαγού της Φάλλαγγας στο Δημήτριο Βιλαέτη με την ανάλογη πενιχρή «προικοδότηση» δηλαδή χρηματική βοήθεια.
Στην εισηγητική έκθεση του Υπουργού των Στρατιωτικών προς τον Οθωνα αναφέρονται τα εξής: « Μεγαλειότατε,
Ο Χαράλαμπος Βιλαέτης υπήρξεν οπλαρχηγός της Επαρχίας του Πυργου και εφονεύθη εις μάχην τινά, το πρώτον του Ιερού Αγώνος έτους. Ο τελευτήσας εγκατέλειπε υιόν τον Δημήτριον Βιλαέτην, υστερούμενον τα της υπάρξεως μέσα και απροστάτευτον.
Η εξεταστική επιτροπή, η παρά του αντιστρατήγου Τζουρτ προεδρευθείσα, έχουσα υπ’ οψιν εξ’ ενός μέν μέρους τας θυσίας του φονευθέντος οπλαρχηγού, και εξ’ άλλου την αμηχανίαν του υιού του, ενόμισεν έργον δικαιοσύνης να προτείνη την χορήγησιν της υπάρξεως του μέσων δια την εις 7ην τάξιν βαθμολογίας…».
Στο σχέδιο Β.Διατάγματος αναφέρεται επι λέξει :
« Απόφασις
Επι τη υπ’ αριθ. 13610 προτάσει της ημετέρας επι των Στρατιωτικών Γραμματείας της Επικρατείας, ευαρεστούμεθα να ονομάσωμεν ανθυπολοχαγόν εις την Β. Φάλαγγα με το δικαίωμα της προικοδοτήσεως κατά τους ορισμούς του περί προικοδοτήσεως των φαλαγγιτών Νόμου, τον Δημήτριον Χαραλάμπους Βιλαέτην, υιον του ενδόξως πεσόντος οπλαρχηγού της επαρχίας Πύργου Χαραλάμπους Βιλαέτη.

Αθήναι τη 5η Ιανουαρίου 1842».


Οι ιστορικοί γράφουν για τον Χαράλαμπο Βιλαέτη


Γράφει για τον Χαράλαμπο Βιλαέτη ο επιφανής Ηλείος ιστορικός Δημήτριος Οικονομόπουλος:
«Βιλαέτης Χαράλαμπος. Υπήρξεν ο διαπρεπέστερος της οικογενείας Βιλαέτη. Ούτος μετά του αδελφού του Νικολάου κατά τους διωγμούς της κλεφτουριάς της Πελοποννήσου το έτος 1805 κατόρθωσε να διασωθεί εις Ζάκυνθον. Εκεί υπηρέτησε μετά του Θ. Κολοκοτρώνη μετά του οποίου είχε συνδεθεί στενότατα ως αξιωματικός εις τα συσταθέντα Ρωσικά, Γαλλικά και κατόπιν Αγγλικά τάγματα της Επτανήσου υπό τον Αγγλον φιλέλληνα στρατηγόν Ριχάρδον Τζώρτζ με τον βαθμόν του λοχαγού.
Ο Τζώρτζ εις ιδιαιτέραν έκθεσιν του (αρχείον αγωνιστών αριθ. 17253) πιστοποιεί ότι υπήρξεν εκ των ικανοτέρων λοχαγών του Συντάγματος και κρίνει ιδιαιτέρως την συμμετοχήν ως ηρωικήν εις την άλωσιν του φρουρίου της Λευκάδος το έτος 1810.
Μυηθείς μετά του αδελφού του Νικολάου την 20η Οκτωβρίου 1818 υπό του Α.Τζοχαντάρη εις τα της Φιλικής Εταιρείας εις Ζάκυνθον, παρέμεινεν εις αυτήν μέχρι των παραμονών του Αγώνος. Μόλις εξερράγη η Επανάστασις, εντολή της Επιτροπής Ζακύνθου διεκομίσθη, μετά του αδελφού του Νικολάου και εκατόν πεντήκοντα Πελοποννησίων, υπό του πλοιάρχου Λουκά Ακρατόπουλου, αγωνιστού εκ Καλαβρύτων μετερχομένου τον εμποροπλοίαρχον εν Ζακύνθω προ του αγώνος, παρά το Ακρωτήριον Κόρακα του Πύργου και εκείθεν ενωθείς μετά του Γ. Σισίνη εξήγειραν όλην την Ηλείαν εις την Επανάστασιν και ανεγνωρίσθη αμέσως αρχηγός των όπλων.
Οι εν Γαστούνη εγκατεστημένοι Τούρκοι φοβηθέντες την εξέγερσιν ανεχώρησαν εξ αυτής και επορεύοντο εις Λάλα προς εξασφάλησιν των. Εν ώ δε ευρίσκοντο καθ’ οδόν, οι εν Λάλα τουρκαλβανοί τους ειδοποίησαν, ότι δεν θα τους δεχθούν και εκ τούτου ηναγκάσθησαν να επιστρέψουν και να κλειστούν εις το φρούριον Χλουμούτσι. Την 27η Μαρτίου 1821 ο Γ.Σισίνης και ο Χ.Βιλαέτης τους επολιόρκησαν, επελθόντες όμως οι Λαλαίοι έλυσαν την πολιορκίαν και απέστειλαν τους πολιορκημένους εις τας Πάτρας. Επειδή έκτοτε οι Λαλαίοι ενήργουν εκ περιτροπής επιδρομάς κατά του Πύργου και διαφόρων άλλων χωρίων της Ηλείας, ο Βιλαέτης ως ο μόνος στρατιωτικός εξ επαγγέλματος εις την περιφέρειαν του μεταξύ των αγωνιστών, διοργάνωσε θαυμασίως τους αγωνιστάς, ίδρυσε στρατόπεδον και ημύνετο εις διάφορα σημεία προξενών ζημίας εις τους Λαλαίους, οίτινες γενναίοι όντες ετίμων την ανδρείαν του αποκαλούντες αυτόν « Φραγκοπαλλικάρι» ως υπηρετήσαντα εις τα τάγματα της Ευρώπης.
Την 10ην Μαΐου 1821 εξεστράτευσεν κατά των Λαλαίων μετά των οποίων συνεπλάκη εις την πεδιάδα του χωρίου Σμύλα. Επί πέντε ώρας διεξήγετο η μάχη πεισματωδώς, τέλος ο Βιλαέτης εφονεύθη υπο τινός ιπποκόμου μπέη, τον οποίον είχε φονεύσει εις την μάχην ο Βιλαέτης. Εις την μάχην αυτήν εφονεύθησαν και εικοσιπέντε σύντροφοι του και οι γενναίοι τριφύλιοι οπλαρχηγοί Δημ.Κινάς, Αναγ. Δονάς και οι εκ Ζακύνθου αδελφοί Καμπασαίοι ηρωικώς αγωνισθέντες. Οι Τούρκοι απαλλαγέντες του φοβερού τούτου εχθρού κατενθουσθιάσθησαν και αποκόψαντες την κεφαλήν του ήρωος επέστρεψαν θριαμβευτικώς εις Λάλα, όπου οι Αγάδες διέταξαν εορτάς, την δε κεφαλήν αυτού εκρέμασαν εις τον, παρά το τζαμί των, πλάτανον».
Ο επιφανής ακαδημαϊκός Δ. Κόκκινος εις το περισπούδαστον ιστορικόν έργον του γράφει δια τον Χ.Βιλαέτην: « ο ηρωισμός του και η αυτοθυσία του κατά την μάχην του Λαντζοίου ενθυμίζουν τον Αθ. Διάκον εις την Αλαμάναν και τον Αθαν.Καρπενισιώτην εις το Σκουλένι. Ηρνήθη να εγκαταλείψη το πεδίον της μάχης και έμεινε με τους ολίγους άνδρας του μαχόμενος και αποφασισμένος να αποθάνη. Καταλέγεται μεταξύ των ανδρών, των οποίων ο θάνατος κατά την αρχήν της Επαναστάσεως εστέρησε τον πολυετή αγώνα πολυτίμων αρχηγών».
Η απόφασις του Βιλαέτη και η επιμονή του να μείνη προ του προφανεστάτου κινδύνου κατηγορήθη από όλους, διότι άλλως θα ηδύνατο να προσφέρη μεγάλας υπηρεσίας εις τον Αγώνα. Ο ιστορικός Φιλήμων γράφει ότι «αν το παράτολμον θάρρος του δεν τον εξώθει εις την φοβεράν μάχην του Σμύλα, η Πελοπόννησος θα επεδείκνυε και έτερον ήρωα και γίγαντα».

Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΣ ή ΚΑΡΑΒΟΓΙΑΝΝΟΣ - Ο ΑΔΙΚΗΜΕΝΟΣ ΜΠΟΥΡΛΟΤΙΕΡΗΣ ΤΟΥ '21

ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΣ-ΚΑΡΑΒΟΓΙΑΝΝΟΣ

Πόσοι νεοέλληνες σήμερα, γνωρίζουν για τον Καραβόγιαννο, το πρώτο πυρπολητή του 1821;

Κι όμως πρόκειται για τον αγωνιστή, που έγραψε ένα από τα λαμπρότερα κεφάλαια της ιστορίας του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, ίσως το πιο σπουδαίο σε σημασία και αγωνιστική ενδυνάμωση, στον κατά θάλασσα αγώνα. Ευτύχησε να πρωταγωνιστήσει σε δύο από τις κορυφαίες στιγμές του Αγώνα του 1821 : Την  πρώτη, στην ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού, πυρπόληση με μπουρλότο στην Ερεσό, στις 27 Μαΐου 1821,  ενός τουρκικού πολεμικού πλοίου (δίκροτο ντελίνι) με κυβερνήτη τον Αρναούτ Μπαϊραχτάρη. Και ένα χρόνο αργότερα,  στη Χίο, στις 6 Ιουνίου 1822, μετά τις φοβερές σφαγές του ελληνικού πληθυσμού, τίναξε στον αέρα  τη ναυαρχίδα του οθωμανικού πολεμικού στόλου "Κινούμενο Όρος", μαζί με τον αρχιναύαρχο  του οθωμανικού ναυτικού (καπουδάν παρά) Καρά Αλή.

Στην επίσημη ιστορία όμως, για τις δύο αυτές φοβερές πυρπολήσεις, που έδωσαν θάρρος και δύναμη στους Έλληνες αγωνιστές, σε στεριά και θάλασσα, ο Καραβόγιαννος δεν αναφέρεται πουθενά, η αναφέρεται σαν πλήρωμα των πυρπολικών, αλλά όχι σαν πρωταγωνιστής ή σαν συμπρωταγωνιστής του Παπανικολή και του Κανάρη. Κι όμως, επίσημα ντοκουμέντα της Βουλής των Ψαρών του 1821 και του 1822, τον αναφέρουν ως πυρπολητή. Αυτά τα έγγραφα επικύρωσε αργότερα η Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδας, το 1823 και τον ονόμασε αντιστράτηγο για τους αγώνες του.

Πλοίο φαρικών αποστολών του Πολεμικού μας Ναυτικού, φέρει το όνομα "Καραβόγιαννος".

Ποιος ήταν ο Καραβόγιαννος

Ο Γιάννης Θεοφιλόπουλος, γεννήθηκε στα Λαγκάδια της Γορτυνίας, το 1790 και πέθανε πικραμένος στην Αθήνα το 1885, σε ηλικία 95 ετών.

Όταν ήταν 18 ετών, στα 1808 έφυγε από τα Λαγκάδια, εξ αιτίας της διαμάχης που είχε με τον τοπικό Τούρκο αγά, και κατέφυγε αρχικά στο Ναύπλιο, και στη συνέχεια στα Ψαρά.

Διδάχτηκε την τέχνη των πυρπολικών από το Πατατούκο, και έτσι άρχισε τα ηρωικά του κατορθώματα για τα οποία, ενώ κάνουν λόγο τα επίσημα ντοκουμέντα, δεν τον μνημονεύουν οι επίσημοι ιστορικοί ’21. Οι εξορμήσεις του Καραβόγιαννου με το στόλο των ψαριανών διαδέχονται η μία την άλλη, κατά μήκος του Ανατολικού Αιγαίου και προς Βορράν μέχρι τα Δαρδανέλλια και τον Ελλήσποντο, την Άβυδο, τα Κατάστενα  και Νίμπροτζε, καθώς και σε Κασσάνδρα, Αίνο και Τένεδο, και  Σάμο. Το 1822 παίρνει μέρος στη Ναυμαχία των Πατρών στις 20 Φεβρουαρίου, όπως βεβαιώνει και ο Ναύαρχος Νικολής Αποστόλης. 

 Σε όλες ανεξαιρέτως τις βεβαιώσεις της Βουλής των Ψαρών γίνεται μνεία των αρετών του Καραβόγιαννη. 

Όπως αναφέρει επί λέξει ο Κωνσταντής Κανάριος, για πολεμικά του κατορθώματα  "δεν έλαβεν ούτε οβολόν, παραμερίζοντας έτσι και τις διχόνιες".

Ποιοι είναι όμως οι λόγοι, που ο Καραβόγιαννος δεν έχει τη θέση που του αξίζει στην επίσημη ιστορία;

Μήπως  γιατί    ότι η Ιστορία η οποία γράφεται  με το αίμα των πολλών,  καταχωρείται απο τους επίσημους ιστορικούς με την πένα τους βουτηγμένη στο μελάνι των ολίγων, και πολλές φορές για να ανακαλύψει κανείς την αλήθεια , πρέπει να την γυρίσει ανάποδα.

Η πρώτη προσπάθεια για την αποκατάσταση  της ηρωικής μορφής του Καραβόγιαννου, έγινε από τον δημοσιογράφο Γιώργο Βαλασόπουλο και τις στήλες της αθηναϊκής εφημερίδας «Νέμεσις», τον Απρίλιο του 1884. Και η προσπάθεια αυτή συνεχίστηκε από τον καθηγητή ιστορίας Εμμανουήλ Βροϊλη μέσα από την εφημερίδα «ΕΘΝΙΚΟΝ ΠΝΕΥΜΑ» την ίδια χρονιά, ένα χρόνο δηλαδή πριν τον θάνατο του Καραβόγιαννου.

Και οι δύο τους προκάλεσαν τον ιστορικό Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο, να απαντήσει με σαφήνεια, βασιζόμενος στα ντοκουμέντα και την ίδια τη μαρτυρία του Καραβόγιαννου, γιατί έγινε παραχάραξη και όλη η φήμη των δύο πυρπολήσεων, ανήκει στους Παπανικολή και Κανάρη, αλλά ο κ. Παπαρηγόπουλος, πεισματικά σιώπησε.

Η δεύτερη προσπάθεια για την αποκατάσταση του ξεχασμένου ήρωα, έγινε τη δεκαετία του ΄80, από τον εγγονό του Καραβόγιαννη, Σπύρο Θεοφιλόπουλο. Ο τελευταίος ανακάλυψε ότι το αρχείο του Θεοφιλόπουλου πουλήθηκε το 1918 στον Ιωάννη Βλαχογιάννη και στη συνέχεια κατέληξε στο Αρχείο Αγωνιστών του ’21. Μαζί με τα έγγραφα στο Βλαχογιάννη, παραδόθηκε και το σπαθί του Θεοφιλόπουλου, το οποίο άγνωστο πως, μερικές δεκαετίες αργότερα βρέθηκε στα χέρια του Ναυπάκτιου πολιτικού Νόβα.

Ο Καραβόγιαννος δεν έδρασε μόνο στη θάλασσα, διακρίθηκε και στη στεριά. Ήδη από τον Αύγουστο του 1822, δύο μήνες μετά την πυρπόληση της ναυαρχίδας του Καρά-Αλή μπαίνει στο χώρο των στεριανών μαχών  Έγινε ένας από τους υπασπιστές του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Ο Φωτάκος στους Βίους των Πελοποννησίων στρατιωτικών του 1821 αναφέρει περιληπτικά:

ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, Η ΤΣΑΚΑΛΟΣ

Καὶ οὗτος ἐγεννήθη εἰς τὰ Λαγκάδια. Ἐν ἀρχῇ

τῆς ἐπαναστάσεως εὑρέθη ναυτικὸς εἰς τὰ Ψαρὰ, καὶ

ἀνεδείχθη ἕνας ἐκ τῶν ἐπισήμων πυρπολητῶν, καύσας

Τουρκικὰ πλοῖα. Μετὰ δὲ ταῦτα ὑπηρέτησε καὶ εἰς

τὴν ξηρὰν μετὰ τοῦ Θ. Κολοκοτρώνη.

Στη μάχη των Τρικόρφων για την παλικαριά του, ονομάστηκε «Τσάκαλος».

Μετά την Επανάσταση, το 1832 και 1833 χρημάτισε πολιτάρχης Τριπολιτσάς και Λεονταρίου.

Το 1865, του απονεμήθηκε τιμητικά ο βαθμός του ταγματάρχη της Φάλαγγας, χωρίς την αντίστοιχη προικοδότηση του βαθμού του.

Στα βαθιά γηρατειά του, πάμπτωχος και ξεχασμένος, ζούσε στην Αθήνα, σε ένα σπιτάκι, σε μια πάροδο της οδού Αιόλου, κοντά στη βρύση του Βορρά.

Εκεί τον ανακάλυψε ο δημοσιογράφος Βαλασόπουλος και στη συνέχεια ο καθηγητής Βροήλης το 1884.

Εκείνη τη χρονιά οργανώθηκε η πρώτη έκθεση κειμηλίων του ιερού αγώνα στο ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΊΟ. Όμως πολλοί Αθηναίοι, αντί πάνε στην έκθεση που οργάνωσε η κυβέρνηση Τρικούπη, συνέρρεαν στο φτωχικό του Καραβόγιαννου, που έγινε τόπος προσκυνήματος από το λαό για τις λησμονημένες δάφνες του.

Όπως γραφεί η εφημερίδα «ΕΘΝΙΚΟΝ ΠΝΕΥΜΑ» τις ημέρες εκείνες, καθημερινά διάφοροι όμιλοι ανθρώπων, προσέρχονταν με θρησκευτική ευλάβεια στο ταπεινό σπιτάκι και ασπάζονταν με σεβασμό το χέρι του Καπετάν Γιάννη, ακούγοντας από το στόμα του των ιστορία των ενδόξων κατορθωμάτων του.

 Ο ίδιος διηγήθηκε στον καθηγητή Βροήλη για το πώς τινάχτηκε από τον ίδιο στον αέρα η ναυαρχίδα του Καρά-Αλή, αλλά αυτό το χειρόγραφο δεν βρέθηκε μέχρι σήμερα πουθενά.

Ένα μέρος του όμως, έχει δημοσιευτεί στην ιστορία του Οικονόμου, ο οποίος σημειώνει ότι την παραθέτει όπως την του διηγήθηκε ο Καραβόγιαννος.

Με βάσει την διήγηση του Θεοφιλόπουλου, ο Βροήλης δημοσίευσε μελέτη με τίτλο « Ο πρώτος Πυρπολητής του Αγώνα, Ιωάννης Γ.Θεοφιλόπουλος», το 1884. 

Η έρευνα, στα Αρχεία των Αγωνιστών του 21, στις εφημερίδες και τα χρονικά της εποχής, οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα, στο οποίο είχε καταλήξει πριν 132 χρόνια ο καθηγητής Εμμ.Βροήλης.

Ο Κανάρης στη Χίο χρησιμοποίησε την πείρα που είχε αποκτήσει ο Καραβόγιαννος στην Ερεσό και κινήθηκε κάτω από τις οδηγίες του. Από τα έγγραφα προκύπτει και από την διήγηση του ίδιου του Ιωάννη Θεοφιλόπουλου, ότι τόσο στη Χίο, όσο και στην Ερεσό, ο Καραβόγιαννης ήταν ο μπουρλοτιέρης. Αλλά αυτός απλός  ναύτης παραμερίστηκε από τους αρχηγούς του, όπως συμβαίνει συνήθως. Και ίσως αυτός να είναι ο λόγος που ο Καραβόγιαννης, λίγους μήνες μετά την ανατίναξη της ναυαρχίδας του Καρά Αλή, δυσαρεστημένος για την παραγκώνιση του, αφού ζήτησε και πήρε τα πιστοποιητικά των Ψαριανών, άφησε τη θάλασσα για να κατακτήσει με την ανδρεία του, νέες δάφνες στη στεριά και να γίνει αντιστράτηγος.

Δεν είναι λοιπόν υπερβολή αυτό που έγραψε ο Βροήλης την εποχή που ζούσαν ακόμα πολλοί αγωνιστές, ότι « ο Παπανικολής αφήρεσεν όλη τη δόξα του Θεοφιλόπουλου, ενώ το ήμισυ μόνον αυτής του ανήκεν».

Όμως Η Ερεσός και η Χίος, τα Τρίκορφα και το Μεσολόγγι, θυμούνται την παλικαριά του και ανιστορούν την δόξα του Καπετάν Γιάννη στις νεότερες γενιές των Ελλήνων.

.

Πέθανε πάμπτωχος αλλά τιμημένος

Την 1 Δεκεμβρίου 1885, σε ηλικία 95 ετών, ο Καπετάν Γιάννης Θεοφιλόπουλος πέρασε στην αιωνιότητα.

Στην κηδεία του παρέστη, μεταξύ άλλων, και ο εγγονός του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Θεόδωρος Γενναίου Κολοκοτρώνης, ο οποίος όταν παρακλήθηκε από κάποιους να εκφωνήσει τον επικήδειο, ξέσπασε σε δάκρυα λέγοντας: "Τι να ειπώ εγώ εις τον Καπετάν Γιάννη; Μπορεί ο λύχνος να φέξη τον ήλιον; Ο Καπετάν Γιάννης ήτο και του πάππου μου ανώτερος".

Αντί επικήδειου, ο Θεόδωρος Κολοτρώνης ο νεώτερος (ο επονομαζόμενος και Φαλέζ) , εστιχούργησε το εξής επιτύμβιο για τον Καραβόγιαννη:

"ΗΤΑΝ ΛΙΟΝΤΑΡΙ ΤΗΣ ΞΗΡΑΣ

ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΔΕΛΦΊΝΙ

ΠΟΥ ΤΡΕΜΑΝ ΣΑΝ ΤΟΝ ΑΚΟΥΓΑΝ ΚΑΙ

ΤΟΥΡΚΟΙ ΚΑΙ ΑΛΤΖΕΡΊΝΟΙ"

Αίθουσα Ελευθέριος Βενιζέλος της Βουλής των Ελλήνων. Ο Καραβόγιαννος απεικονίζεται  ως σημαιοφόρος, δίπλα στον Κωνσταντή Μικέ Κανάρη.

Ο Καραβόγιαννος στη συλλογική μνήμη

Το 1910 ο Δήμος Αθηναίων έδωσε το όνομα του σε δρόμο της Αθήνας, στις αρχές της λεωφόρου Βουλιαγμένης, οπού υπάρχει και σήμερα.

Το 1970 η προτομή του στήθηκε στην κεντρική πλατεία των Λαγκαδιών.

Την δεκαετία του ΄90, επί Δημαρχίας του αείμνηστου Δημήτρη Κιντή, σε συνεργασία με το Σύνδεσμο Λαγκαδιών της Αττικής στήθηκε η προτομή του Καραβόγιαννου στη πλατεία Σικελιανού στα Κανάρια, στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα.

Το όνομα του δόθηκε επίσης την δεκαετία του ’80 σε πλοίο φαρικών αποστολών του πολεμικού Ναυτικού με αριθμό Α-479.

Πηγές :
1. Ιωάννης Θεοφιλόπουλος, Αρχείο Αγωνιστών, Εθνική Βιβλιοθήκη
2. Βαλέτας,Γ.( 1972), Ο Καπετάν Γιάννης Θεοφιλόπουλος και το ολοκάυτωμα της Ερεσσού,  Αθήνα: Αιολικά Γράμματα.
3. Βροήλης, Εμμ.(1884),Ο πρώτος πυρπολητής του ΄21, Ιωάννης Θεοφιλόπουλος ή Καραβόγιαννος, Εφημερίς "Εθνικόν Πνεύμα", φύλλα 28 Μαρτίου έως 5 Απριλίου 
4. Βαλασόπουλος,Γ.(1884), Υπέρ του αδικηθέντος πυρπολητού Ιωάννη Θεοδιλόπουλου και χάριν της Ιστορίας , Εφημερίς "Νέμεσις", 7 Απριλίου 
5. Κατσόγιαννης Ι.(1970), Ο πυρπολητής Ιωάννης Θεοφιλόπουλος, Εφημερίς "ΗΧΩ των ΛΑΓΚΑΔΙΩΝ", φ. 10 Απριλίου
6. Κασόλας, Μ. (1975), Γιάννης Θεοφιλόπουλος ή Καραβόγιαννης, εφημερίς "Αυγή"
7. Κυριακοπούλου Αγγέλα,(2000), Ο Μωραΐτης πυρπολητής του 1821,   Ιστορικά της Ελευθεροτυπίας
8. ΘεοφιλοπούλουΚωνσταντίνα, (1970),  Μαρτυρία για τον Καπετάν Γιάννη. 
9. Οικονόμου, Μ.(1873), Ιστορικά της Ελληνικής Παλιγγενεσίας ή ο Ιερός των Ελλήνων Αγών, Αθήνα: Παπαλεξανδρής
10. Χρυσανθακόπουλος, Φ.(1888), Βίοι Πελοποννησίων Ανδρών, Αθήνα: Σακελλαρίου

ΓΙΑΝΝΗΣ ΘΕΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΣ- ΚΑΡΑΒΟΓΙΑΝΝΗΣ
ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ 1821

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΙΝΤΗΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ 1979-1990

του Π.Δ.Κ

Σαν σήμερα πριν από 19 χρόνια , έφυγε πρόωρα από κοντά μας ο δήμαρχος σύμβολο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την Ηλιούπολη, Δημήτρης Κιντής.

Ο Δήμαρχος που συνέδεσε το όνομα του, με τις πιο φωτεινές αναμνήσεις μας και τις λαμπρές αγωνιστικές παρακαταθήκες αυτής της πόλης.

Η επέτειος αυτή , είναι μια αφορμή ώστε να αναφερθούμε,για το ποιος ήταν ο Δημήτρης Κιντής,

ο άνθρωπος, ο αγωνιστής, ο δήμαρχος.

Τα πρώτα χρόνια

• Γεννήθηκε το 1922, στα Τρόπαια, ένα όμορφο και ιστορικό χωριό της επαρχίας Γορτυνίας , ψηλά στα Αρκαδικά βουνά.

• Ήταν το πρώτο από τα έξη παιδιά του Γιώργου και της Βασιλικής Κιντή.

• Τέλειωσε το Γυμνάσιο στη Δημητσάνα και το 1939 γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

• Πέρασε με άριστα τις εξετάσεις των μαθημάτων του πρώτου έτους και κατέβηκε στα Τρόπαια για τις θερινές διακοπές.

• Με τη κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου στις 28 Οκτώβρη 1940, κάθε σκέψη για συνέχιση των σπουδών, αναβλήθηκε για αργότερα.

Εθνική Αντίσταση

• Με την δημιουργία του κινήματος της ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ προσχώρησε από τους πρώτους στις οργανώσεις του ΕΑΜ (1941) και της ΕΠΟΝ (1943) και πήρε ενεργό μέρος στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.

• Την ίδια περίοδο έγινε μέλος του ΚΚΕ, του κόμματος που πρωτοστάτησε στην δημιουργία της Εθνικής Αντίστασης.

• Το Πελοποννησιακό Γραφείο του ΕΑΜ, εκτιμώντας τις δυνατότητες του, του ανέθεσε τη διαφώτιση του λαού της Αρκαδίας σχετικά με τους σκοπούς του αγώνα.

• Μετά την απελευθέρωση από τους ξένους καταχτητές, τον Οκτώβρη του 1944, και ενώ τα μαύρα σύννεφα της εμφύλιας διαμάχης σκίαζαν 4

τον ουρανό της Πατρίδας μας, με πρωτοβουλία του Δημήτρη Κιντή δημιουργήθηκε στα Τρόπαια, ο Πανγορτυνιακός Συνασπισμός Κόμματων, με στόχο την αποφυγή της όξυνσης του πολιτικού κλίματος και του διχασμού. Απόδειξη της συμφιλιωτικής του αντίληψης την οποία διατήρησε ως το τέλος της ζωής του.

• Λίγο μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, το Φλεβάρη του 1945, ήρθε στην Αθήνα με σκοπό να συνεχίσει τις σπουδές που είχε διακόψει λόγω της κήρυξης του ελληνοϊταλικού πολέμου.

• Εκείνο το διάστημα, από το 1946 έως το 1948 διετέλεσε Πρόεδρος της Δημοκρατικής Ένωσης Φοιτητικών Συλλόγων του Πανεπιστήμιου Αθηνών, γνωστότερης ως ΔΕΣΠΑ.

Σύλληψη και Καταδίκη

• Το Φλεβάρη του 1949 συνελήφθη από την Ασφάλεια Αθηνών για την αντιστασιακή του δράση στη Κατοχή και μεταφέρθηκε στις φύλακες της Τρίπολης προκειμένου να δικαστεί.

• Εκείνη την εποχή, τα Στρατοδικεία ήταν θανατοδικεία.

• Ήταν η εποχή που σώπαιναν οι λύκοι γιατί ούρλιαζαν οι άνθρωποι, όπως έγραψε ο μεγάλος λογοτέχνης Μενέλαος Λουντέμης.

• Μαζί με τον Δημήτρη Κιντή, ήταν συγκατηγορούμενοι 50 αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, μεταξύ αυτών και ο Ευάγγελος Μαχαίρας, πρώην Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και Πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη.

Έγκλημα τους η συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση και ο αγώνας τους ενάντια στους ξένους κατακτητές και στους ντόπιους συνεργάτες τους.

• Την ίδια εποχή, που ο Δημήτρης Κιντής βρισκόταν υπόδικος στη φυλακή,

• ο πατέρας του ήταν εξόριστος στο Μακρονήσι,

• η αδελφή του Κούλα, δασκάλα του Λαϊκού Διδασκαλείου των Τροπαίων έπεφτε θύμα της εμφύλιας διαμάχης στα βουνά του Μοριά,

• και ο αδελφός του Αριστομένης βρισκόταν έγκλειστος στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης, στη Λέρο.

• Από μια παραξενιά της τύχης, η δικογραφία Κιντή μεταφέρθηκε στην Αθήνα. Η μεταφορά αυτή, στάθηκε σωτήρια, για τον ίδιο και τους άλλους κατηγορούμενους, γιατί το Στρατοδικείο της Τρίπολης, εκείνη την εποχή δίκαζε μόνο θάνατο.

• Στην Αθήνα δικάστηκε μεν σε θάνατο , αλλά με αναστολή.

• Στη συνέχεια πέρασε, για ένα χρόνο, από το κολαστήριο της Μακρονήσου, όπως και δεκάδες χιλιάδες άλλοι αγωνιστές,

• Μετά την απόλυσή του από τον σύγχρονο Παρθενώνα, συνέχισε τους δημοκρατικούς του αγώνες μέσα από τις γραμμές της ΕΔΑ.

Εγκατάσταση στην Ηλιούπολη

• Το 1956 εγκαταστάθηκε στην Ηλιούπολη.

• Το 1962 παντρεύτηκε τη Γεωργία Αλεξοπούλου, που στάθηκε πιστή σύντροφος και συμπαραστάτης του, σε όλη τη ζωή του.

• Το 1963 κατέβηκε υποψήφιος Βουλευτής της ΕΔΑ στο νομό Αρκαδίας.

• Το 1964, με την ίδρυση του Δήμου Ηλιούπολης εκλέχτηκε για πρώτη φορά Δημοτικός Σύμβουλος, με το ψηφοδέλτιο του Παύλου Πεντάρη, με τον οποίο συνεργάστηκε τότε η ΕΔΑ.

• Διετέλεσε πρόεδρος του Δημοτικού Συμβούλιου την περίοδο 1964-1967.

• Παύθηκε από τα καθήκοντα του από την δικτατορία των συνταγματαρχών.

Επανεξελέγη δημοτικός σύμβουλος, στις πρώτες μεταδικτατορικές δημοτικές εκλογές, το 1975, και υπηρέτησε την πόλη από την θέση του προέδρου του Δ.Σ., την διετία 1975-1976.

• Τη ίδια περίοδο διετέλεσε, για μεγάλο χρονικό διάστημα, Γενικός Γραμματέας του Φιλειρηνικού Κινήματος για την απομάκρυνση των ξένων βάσεων.

Δήμαρχος

• Το 1978, εκφράζοντας μια νέα δυναμική συμμαχία κοινωνικών δυνάμεων, εκλέχτηκε για πρώτη φορά Δήμαρχος Ηλιούπολης.

• Επανεκλέχθηκε πανηγυρικά το 1982 και το 1986.

Στην εκλογική αναμέτρηση του 1986, συνεργάστηκαν με τη Δημοκρατική Ενότητα και ευρύτερες προοδευτικές δυνάμεις και προσωπικότητες.

• Σ αυτές τις εκλογές, ο Δημήτρης Κιντής πέτυχε τη μεγαλύτερη , μέχρι τότε νίκη και αναδείχθηκε , για πρώτη φορά, πρώτος σε ψήφους και ποσοστά, από το πρώτο γύρο.

• Δημόσια Περιουσία

• Η προσφορά του αείμνηστου Δημάρχου στη πόλη είναι τεράστια σε όλα τα ζητήματα. Καθοριστική όμως ήταν η στάση που κράτησε στο θέμα της δημόσιας περιουσίας, διότι με το σθένος και την δράση του, μαζί με τους συνεργάτες του, στο Δήμο και τη Δημοκρατική Ενότητα, σφράγισε ανεξίτηλα το μέλλον της Ηλιούπολης για τις επόμενες δεκαετίες.

Οι ελεύθεροι χώροι που περιήλθαν στην κυριότητα του δημοσίου, μετά από πολύχρονους αγώνες, αποτελούν σήμερα ζωτικές ανάσες για τον αστικό ιστό της πόλης.

• Για τη θαρραλέα και ανυποχώρητη στάση του, σύρθηκε πολλές φορές στα δικαστήρια από τους κληρονόμους Νάστου.

Ακόμα και μετά τον αδόκητο θάνατό του, στις 22 Δεκεμβρίου 1995, οι κλήσεις για τα δικαστήρια συνέχιζαν να έρχονται σπίτι του.

• Ο Δημήτρης Κιντής όμως άφησε και κάτι ακόμα σε αυτή την πόλη. Πρόκειται για την γραμμή υπεράσπισης της δημόσιας περιουσίας, που η πεμπτουσία της βρίσκεται σε αυτό που ο ίδιος, συχνά υποστήριζε : “Ως Δήμος, έλεγε, διεκδικούμε το σύνολο της δημόσιας γης, χωρίς παζαρέματα και χωρίς ταλαντεύσεις.

• Οι ελεύθεροι χώροι ανήκουν στο λαό και τη νεολαία της Ηλιούπολης γιατί με αγώνες αυτού του λαού και αυτής της νεολαίας εκείνη την εποχή, κατοχυρώθηκε ο δημόσιος χαρακτήρας τους”.

Το 1990 εξαιτίας της διπλής διάσπασης που υπήρξε στον τότε Συνασπισμό και το ΚΚΕ, καθώς και στην γεμάτη ερωτηματικά στάση, την οποία κράτησαν ορισμένοι από τους μέχρι τότε στενούς συνεργάτες του, ο Δημήτρης Κιντής δεν κατάφερε να περάσει στον δεύτερο γύρο των δημοτικών εκλογών.

• Εκεί φάνηκε για άλλη μια φορά η ποιότητα του πολιτικού άνδρα.

• Κάθισε στα έδρανα της αντιπολίτευσης και τίμησε τη θέση του αρχηγού της μείζονος μειοψηφίας του Δημοτικού Συμβουλίου.

Δεν φυγομάχησε, δεν εγκατέλειψε τους συνεργάτες του, δεν επέδειξε αλαζονική και απαξιωτική συμπεριφορά προς την πόλη και τους πολίτες.

• Ο Δημήτρης Κιντής έθεσε σε όλη την δωδεκαετή θητεία του, το «εμείς» πάνω από το «εγώ», την πολιτική με Π κεφαλαίο, πάνω από μικροσυμφέροντα και μικροπολιτικές.

• Αφιερώθηκε ολοκληρωτικά, ψυχή τε και σώματι, στην υπεράσπιση των λαϊκών συμφερόντων, στη βελτίωση των συνθηκών ζωής, των αθλητικών χώρων, του πολιτιστικού κινήματος καθώς και στην δημιουργία έργων υποδομής, που τόσο ανάγκη είχε τότε η πόλη.

Τίμιος και παλληκάρι

• Τιμούμε σήμερα μαζί με το υπόλοιπο έργο του και την τίμια και παλικαρίσια στάση του απέναντι σε επίδοξους μεσολαβητές , που τον προσέγγιζαν συχνά, και του ζητούσαν να κάνει τα «στραβά μάτια», για ένα ή περισσότερα θέματα που αφορούσαν τα δημόσια οικόπεδα, προκειμένου αυτά να αποδεσμευτούν και να παραδοθούν στους κερδοσκόπους.

• Ο αγωνιστής Δήμαρχος έδινε πάντα σε όλους αυτούς, την πρέπουσα απάντηση.

• Κράτησε λεβέντικη στάση και έγραψε το όνομα του με ανεξίτηλα γράμματα στην ιστορία της πόλης, και του αυτοδιοικητικού κινήματος τη χώρας.

• Σαν τον Νικηταρά

• Το 1990 αποχώρησε από το δήμο φτωχότερος από ότι ήταν, όταν ανέλαβε το 1979.

Η παροιμιώδης τιμιότητα του, μόνο με εκείνη του Νικηταρά, μπορεί να παρομοιασθεί.

• Έμεινε μέχρι τέλους, συνεπής στις αρχές του και πιστός στην πόλη του την Ηλιούπολη και στο Κόμμα του, το ΚΚΕ.

ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΙΝΤΗ

Επιλογικό του Γιάννη Ρίτσου

“Να με θυμάστε - είπε.

Χιλιάδες χιλιόμετρα περπάτησα,

χωρίς ψωμί, χωρίς νερό, πάνω σε πέτρες κι αγκάθια,

για να σας φέρω ψωμί και νερό και τριαντάφυλλα.

Την ομορφιά,

Ποτές μου δεν τον πρόδωσα. Όλο το βιός μου το μοίρασα δίκαια.

Μερτικό εγώ δεν κράτησα. Πάμπτωχος. Με ένα κρινάκι του αγρού

τις πιο άγριες νύχτες μας φώτισα.

Να με θυμάστε.

Και συγχωράτε μου αυτή την τελευταία μου θλίψη:

Άθελα,

ακόμη μια φορά με το λεπτό δρεπανάκι του φεγγαριού να θερίσω

ένα ώριμο στάχυ.

Να σταθώ στο κατώφλι, να κοιτάω,

και να μασώ σπυρί - σπυρί το στάρι με τα μπροστινά μου δόντια,

θαυμάζοντας κι ευλογώντας τούτον τον κόσμο που αφήνω,

θαυμάζοντας κι Εκείνον που ανεβαίνει το λόφο στο

πάγχρυσο λιόγερμα.

Δέστε:

Στο αριστερό μανίκι του, έχει ενα πορφυρό, τετράγωνο, μπάλωμα.

Αυτό δεν διακρίνεται πολύ καθαρά.

Κι ήθελα αυτό προπάντων να σας δείξω.

Κι ίσως, για αυτό προπάντων, θα άξιζε να με θυμάστε".

Η ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας και η αποστολή της

Το σπίτι στην Οδυσσό, όπου ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρία το 1814




«Σκοπόν άλλον δεν προτίθεμαι, ειμή να αποδείξω

εις την νεολαίαν τους κόπους και τους αγώνες τους

οποίους οι πατέρες των υπέφεραν διά να θέσωσι τον

πρώτον λίθον της εθνικής ανεξαρτησίας. Αυτούς ας

μιμηθώσιν, αυτών τα παραδείγματα ας παρακολουθήσωσιν»

Εμμ. Ξάνθος1

Το Σεπτέμβρη του 1814, δύο Ελληνες εμπορευόμενοι, ο Νικόλαος Σκουφάς από το Κομπότι της Αρτας και ο Εμμ. Ξάνθος από την Πάτμο, μαζί μ' έναν τρίτο, τον Αθανάσιο Τσακάλωφ, που ήταν διανοούμενος, γιος γουναρά από τα Γιάννενα, συναντήθηκαν στην Οδησσό της Νότιας Ρωσίας και ίδρυσαν τη Φιλική Εταιρεία. «Απεφάσισαν οι ειρημένοι - γράφει ο Ξάνθος2 - να επιχειρισθώσι την σύστασιν τοιαύτης Εταιρείας και να εισάξωσιν εις αυτήν όλους τους εκλεκτούς και ανδρείους των ομογενών, διά να ενεργήσωσι μόνοι των ό,τι ματαίως και προ πολλού χρόνου ήλπιζον από την φιλανθρωπίαν των χριστιανών βασιλέων». Μ' άλλα λόγια, ο Ξάνθος διευκρινίζει πως κύριος σκοπός της εταιρείας ήταν η οργάνωση του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων, στηριγμένου στους ίδιους τους Ελληνες και όχι στο ενδεχόμενο μιας ξένης βοήθειας, ιδιαίτερα από τα χριστιανικά κράτη της Ευρώπης. Σ' αυτό το πνεύμα, άλλωστε, και μ' αυτήν την πεποίθηση, έδρασαν όλοι εκείνοι οι λαϊκοί ηγέτες που πρωταγωνίστησαν στην επανάσταση του 1821. «Είδα τότε - γράφει, για παράδειγμα, ο Κολοκοτρώνης3 - ότι, ό,τι κάμωμε, θα το κάμωμε μοναχοί και δεν έχομε ελπίδα καμία από τους ξένους».

Η ιδέα της ίδρυσης εταιρείας για επαναστατικούς σκοπούς, ο εταιρισμός όπως έχει καθιερωθεί να λέγεται, δεν εμφανίστηκε, ούτε και εφαρμόστηκε, πρώτη φορά στα 1814. Γενικά, αυτός ο τύπος οργάνωσης, με διάφορες παραλλαγές, ήταν συνηθισμένος στην Ευρώπη της εποχής των αστικών επαναστάσεων. Ετσι, πράγμα φυσικό, επηρέασε και τους Ελληνες, κυρίως του εξωτερικού, που οραματίζονταν την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση και αγωνίζονταν να γίνει πραγματικότητα. Στην Ελλάδα, όπως σημειώνει ο Τ. Βουρνάς4, «οι πρώτες καταβολές του εταιρισμού βρίσκονται στο μεταίχμιο του 18ου προς το 19ο αιώνα, με κύριο εκπρόσωπό του το Ρήγα και την ομάδα του». Η εταιρεία του Ρήγα, επηρεασμένη από την επαναστατική κίνηση της Ευρώπης και ιδιαίτερα από τη Γαλλική Επανάσταση, διαπνεόταν από βαθιά ριζοσπαστικές ιδέες και προσέβλεπε πρωτίστως στην κοινωνική απελευθέρωση, μέσα από την οποία μπορούσε να πραγματοποιηθεί και η εθνική. Ομως, όταν το πολιτικό κλίμα άλλαξε στη γηραιά ήπειρο, μοιραία τροποποιήθηκε και ο πολιτικός προσανατολισμός του ελληνικού εταιρισμού. Ετσι, η εταιρεία «Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον», που ιδρύεται στα 1809 στο Παρίσι, δε διαπνέεται από τον παλιό ριζοσπαστισμό της εταιρείας του Ρήγα κι ούτε επιδιώκει την κινητοποίηση και τη δράση των μαζών. Στόχο έχει να επηρεάσει τον Μέγα Ναπολέοντα υπέρ της ελληνικής υπόθεσης. Μια τρίτη εταιρεία ήταν η «Φιλόμουσος Εταιρεία», την ίδρυση της οποίας (1813) ευνόησε η Μεγάλη Βρετανία, θέλοντας να αξιοποιήσει προς όφελος των δικών της συμφερόντων το ελληνικό εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα. Γρήγορα όμως, αυτή η εταιρεία, ύστερα από χειρισμούς του υπουργού Εξωτερικών του τσάρου Ι. Καποδίστρια, βρέθηκε κάτω από ρωσική επιρροή. Ομως, δεν κατέστη δυνατό να ελεγχθεί απολύτως από τους Ρώσους. Γράφει ο Καποδίστριας5 στα απομνημονεύματά του: «Τοιαύτη είναι η αρχή της Εταιρείας των Φίλων των Μουσών, της εν Ελλάδι αποκληθείσης Φιλομούσου Εταιρείας, ης την φύσιν μετέπειτα ανήσυχοι και ταραχοποιοί άνθρωποι απεπειράθησαν να διαστρέψουν συνδυάζοντες αυτήν προς αρχαιοτέρας εταιρείας ιδρυθείσας υπό του Ρήγα».
Ολη, λοιπόν, η προηγηθείσα ιστορία του εταιρισμού στην Ελλάδα είχε ασφαλώς την επίδρασή της στη Φιλική Εταιρεία. Ας δούμε, όμως, αναλυτικότερα το χαρακτήρα και τον τρόπο οργάνωσης της τελευταίας.

Ο χαρακτήρας και η οργάνωση της Φιλικής Εταιρείας

Η Φιλική Εταιρεία ήταν μυστική συνωμοτική οργάνωση, οργανωμένη κατά τα πρότυπα των μασονικών οργανώσεων και αυτά της οργάνωσης των καρμπονάρων της Ιταλίας. Ομως, σύμφωνα με όσα γράφει ο Γ. Κορδάτος6 και όπως ήταν φυσικό να γίνει, οι τρεις ιδρυτές της εταιρείας «συντάξανε το καταστατικό της συνωμοτικής οργάνωσής τους κατά τέτοιο τρόπο ώστε να προσαρμόζεται στις ελληνικές συνθήκες».

Το ότι η εταιρεία ήταν επηρεασμένη από τον καρμποναρισμό και τις μασονικές οργανώσεις δεν είναι καθόλου παράξενο, αρκεί να ληφθεί υπόψιν πως από επαναστατική - πολιτική και οργανωτική άποψη αυτές οι οργανώσεις ήταν ό,τι καλύτερο είχε να παρουσιάσει η εποχή εκείνη. Επιπροσθέτως, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι οι ιδρυτές της είχαν το προηγούμενο διάστημα της ζωής τους σχέσεις με τέτοιες οργανώσεις. Ο Ξάνθος γράφει στα απομνημονεύματά του7 ότι το 1813 είχε γίνει μέλος της εταιρείας Ελεύθερων Τεκτόνων (μασόνων) στην Αγία Μαύρα. Ο Ν. Σκουφάς είχε μυηθεί στις επαναστατικές ιδέες της εποχής από τον έμπορο Κωνσταντίνο Ράδο, που είχε σπουδάσει στο πανεπιστήμιο της Πίζας και είχε με τη σειρά του μυηθεί στον καρμποναρισμό. Τέλος, ο Τσακάλωφ υπήρξε ιδρυτικό μέλος, το 1809 στο Παρίσι, της εταιρείας «Ελληνόγλωσσον Ξενοδοχείον» και πιθανόν να ήταν κι αυτός επηρεασμένος από τις ιδέες του Ράδου, με τον οποίο ήσαν συμπατριώτες και φίλοι8.

Η Εταιρεία, που σκοπό της, όπως προαναφέραμε, είχε την απελευθέρωση του ελληνικού έθνους, κυρίως με τις δικές του δυνάμεις, οργάνωνε τα μέλη της με προσεκτικό τρόπο και τα κατέτασσε με βάση την εσωτερική της διαβάθμιση κατά την οποία ήταν δομημένη. Σύμφωνα με όσα γράφει ο Ι. Φιλήμων9 η διαβάθμιση των μελών περιελάμβανε, επτά βαθμούς: Το βαθμό των Βλάμηδων (αδελφοποιητοί), το βαθμό των Συστημένων, το βαθμό των Ιερέων, το βαθμό των Ποιμένων, το βαθμό των Αρχιποιμένων, το βαθμό των Αφιερωμένων και το βαθμό των Αρχηγών των Αφιερωμένων. Κατώτερος βαθμός ήταν αυτός των Βλάμηδων, τον οποίο και ελάμβαναν τα μέλη της εταιρείας που δε γνώριζαν γράμματα και ανώτερος αυτός των Αρχιποιμένων. Επίσης από τους επτά αυτούς βαθμούς οι δύο τελευταίοι θεωρούνταν στρατιωτικοί και καθιερώθηκαν αργότερα10.

Οσοι έμπαιναν στην Εταιρεία, έδιναν όρκο. Εχει, μάλιστα, ενδιαφέρον να αναφέρουμε ότι ο όρκος αυτός, ακόμη και ο όρκος για τον πρώτο βαθμό των Βλάμηδων, ήταν απομακρυσμένος από τον χριστιανικό όρκο. Για την ακρίβεια, δινόταν όρκος στο «Υπέρτατο Ον», γεγονός που παραπέμπει στο τεκτονισμό, αλλά και στη λατρεία του υπέρτατου όντος κατά τη Γαλλική Επανάσταση11. Το γεγονός αυτό, καθώς και άλλα που συνδέονται με τη διαδικασία της κατήχησης των μελών, κάνει τον Σπ. Τρικούπη - που δεν αντιλαμβανόταν το βαθμό απελευθέρωσης από τη θρησκεία που επέφεραν οι αστικές επαναστατικές ιδέες - να γράφει12 ότι η κατήχηση στην Εταιρεία, από τη θρησκευτική της πλευρά, «ήταν ένα τερατώδες μείγμα αλήθειας και ψεύδους, ευσέβειας και ασέβειας».

Η Φιλική Εταιρεία, όπως, άλλωστε, όλες οι συνωμοτικές, επαναστατικές εταιρείες, λειτουργούσε με αυστηρούς συνωμοτικούς κανόνες, είχε σημάδια και λέξεις για να αναγνωρίζονται τα μέλη της και για την επικοινωνία χρησιμοποιούνταν επιστολές κρυπτογραφικού χαρακτήρα13. Οσοι, δε, πρόδιδαν στον εχθρό τα μυστικά της εταιρείας ή ήσαν ύποπτοι για προδοσία, εκτελούνταν αμέσως14.


Η εξέλιξη και η προσφορά της Φιλικής Εταιρείας

Μέχρι το 1817, η ανάπτυξη της Φιλικής Εταιρείας ήταν ελάχιστη. Ολα κι όλα τα μέλη της ήταν 42. Ομως, από το 1818 και μετά, που μετέφερε την έδρα της στην Κωνσταντινούπολη, αναπτύχθηκε ραγδαία15. «Τότε - γράφει ο Γ. Ζέβγος16 - ανέπτυξε πλατιά δράση και στις γραμμές της μπαίνουν χιλιάδες άνθρωποι απ' όλα τα στρώματα του έθνους, Φαναριώτες, κληρικοί, κοτζαμπάσηδες, έμποροι, λόγιοι, κλέφτες, γυρολόγοι. Η σύνθεσή της γίνεται ολότελα ανομοιογενής». Ο Βουρνάς σημειώνει17 ότι η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα μέσα στην εταιρεία να δημιουργηθούν τρεις τάσεις ή ρεύματα: Το αστικοδημοκρατικό που στηριζόταν στις λαϊκές μάζες και στην προοδευτική μερίδα της αστικής τάξης, το συντηρητικό - συμβιβαστικό που στηριζόταν στη συντηρητική μερίδα των αστών οι οποίοι συνεργάζονταν με τους κοτζαμπάσηδες και τον ξένο παράγοντα, κυρίως την Αγγλία, και το αντιδραστικό ρεύμα το οποίο αποτελούσαν τα φεουδαρχικά στοιχεία της κοινωνίας που μπήκαν στην επανάσταση για να την ελέγξουν, για να εμποδίσουν το ριζοσπαστισμό της και να παραμερίσουν από τα κέντρα αποφάσεων το λαϊκό στοιχείο. Ανεξαρτήτως του αν αυτός ο χωρισμός είναι περισσότερο ή λιγότερο σχηματικός, η ιστορία έχει απαντήσει ως προς την κατάληξη που είχε η Φιλική Εταιρεία και η ελληνική Επανάσταση γενικότερα. Η συντηρητική - συμβιβαστική πλευρά, σε συμμαχία με τη φεουδαρχική αντίδραση και τους ξένους, παραμέρισε τις λαϊκές - προοδευτικές δυνάμεις και εμπόδισε την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου επαναστατικού αστικοδημοκρατικού προγράμματος στη χώρα ύστερα από την απελευθέρωση και τη δημιουργία ελληνικού κράτους.

Δε χωράει αμφιβολία πως η Φιλική Εταιρεία πρόσφερε ανεκτίμητη υπηρεσία στον αγώνα του ελληνικού λαού για την εθνική του απελευθέρωση. «Το έργο της "Φιλικής Εταιρείας" - συμπυκνώνει ο Γ. Ζέβγος18 - αποτελεί μία από τις λαμπρότερες ιστορικές δημιουργίες του ελληνικού λαού... Οι Φιλικοί στηρίχτηκαν με πλέρια συνέπεια στις λαϊκές δυνάμεις και ζήτησαν αρχηγούς και κηδεμόνες στα προνομιούχα στρώματα. Δεν πήγαν προς τη Δυτική Ευρώπη να ζητήσουν συμμάχους στις επαναστατικές δυνάμεις της εποχής τους. Στράφηκαν προς τον τσαρισμό. Αυτά τα λάθη τους είχαν ολέθρια επίδραση στην πορεία και έκβαση της υπόθεσής τους, δίχως αυτό να μειώνει την ιστορική σημασία του μεγάλου τους έργου».

1. Εμμανουήλ Ξάνθου: «Απομνημονεύματα περί της Φιλικής Εταιρείας», στη σειρά «Απομνημονεύματα αγωνιστών του '21», εκδόσεις «Κοσμαδάκη», τόμος 4ος, σελ. 139.

2. Εμμ. Ξάνθου, στο ίδιο, σελ. 141.

3. Θ. Κολοκοτρώνη: «Απομνημονεύματα», εκδόσεις «ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ», σελ. 275.

4. Τ. Βουρνά: «Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας - 1821 - 1909» εκδόσεις «Τολίδη», σελ. 60.

5. Ι. Καποδίστρια: «Απομνημονεύματα», εκδόσεις «Μπάυρον», σελ. 59.

6. Γ. Κορδάτου: «Μεγάλη ιστορία της Ελλάδας», εκδόσεις 20ός αιώνας, τόμος Χ, σελ. 27.

7. Εμμ. Ξάνθου, στο ίδιο, σελ. 138 - 140.

8. «Ιστορία του Ελληνικού Εθνους», «Εκδοτική Αθηνών», τόμος ΙΒ, σελ. 12 - 13.

9. Ι. Φιλήμονος: «Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρείας», πρώτη έκδοση Ναύπλιο 1834, ανατύπωση εκδόσεις «Κουλτούρα», σελ. 144.

10. Εμμ. Ξάνθου, στο ίδιο, σελ. 142 και Σπ. Τρικούπη: «Ιστορία της ελληνικής Επανάστασης», εκδόσεις «Νέα Σύνορα», τόμος Α` σελ. 37.

Εμμανουήλ Ξάνθος
11. «Ιστορία του Ελληνικού Εθνους», «Εκδοτική Αθηνών», τόμος ΙΑ, σελ. 427.

12. Σπ. Τρικούπη, στο ίδιο, σελ. 38.

13. Ι. Φιλήμονος, στο ίδιο, σελ. 142 - 143.

14. Γ. Κορδάτου, στο ίδιο, σελ. 32.

15. «Ιστορία του Ελληνικού Εθνους», «Εκδοτική Αθηνών», τόμος ΙΑ, σελ. 429.

16. Γ. Ζέβγου: «Σύντομη μελέτη της νεοελληνικής ιστορίας», εκδόσεις «ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΑΕ», Αθήνα 1945, τόμος Α` σελ. 47.

17. Τ. Βουρνά, στο ίδιο σελ. 66.

18. Γ. Ζέβγου, στο ίδιο, σελ. 49.

Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Οι εκλογές - παρωδία το Μάρτη του 1946

Απ' όσα έχουμε ήδη αναφέρει είναι προφανές πως η τακτική των Εγγλέζων και της ντόπιας αντίδρασης ήταν να εξαναγκάσουν το ΚΚΕ και το ΕΑΜ σε υποταγή και συντριβή. Κι επειδή αυτό δεν έγινε κατορθωτό, επειδή το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα δεν αποδέχτηκε τη λογική του "σφάξε με αγά μ' ν' αγιάσω", η αγγλοκρατία ακολούθησε το δρόμο της μετωπικής σύγκρουσης, της προετοιμασίας, δηλαδή, της ένοπλης αντιπαράθεσης για να προωθήσει τα σχέδιά της. Στα πλαίσια αυτής της επιλογής, είχε κάθε λόγο να αδιαφορεί για το γεγονός ότι τα πράγματα στη χώρα οδηγούνταν σε έκρυθμες καταστάσεις και στο χείλος του εμφυλίου πολέμου.

Μέλημά τους - ενόψει της εκλογικής αναμέτρησης - ήταν να νομιμοποιήσουν το αποτέλεσμα των εκλογών και να εξασφαλίσουν ότι το ποσοστό της αποχής θα ήταν ισχνό μέσα στο εκλογικό σώμα ή τουλάχιστον δε θα ήταν δυνατόν να προσδιοριστεί. Για να πετύχουν δε αυτό το στόχο, έπραξαν ό,τι ήταν δυνατό. Μοίρασαν διπλά και τριπλά εκλογικά βιβλιάρια σε δικούς τους ανθρώπους, ενηλίκους και ανηλίκους. Φρόντισαν να εμφανίσουν εν ζωή και συνεπώς με δικαίωμα ψήφου πεθαμένους.

Η τρομοκρατία κατά των ΕΑΜιτών δε σταμάτησε ούτε στο ελάχιστο μέχρι τη μέρα των εκλογών και δίπλα σ' αυτήν - όταν το ΚΚΕ και το ΕΑΜ οριστικοποίησαν τη στάση τους για αποχή - προστέθηκαν και οι εκβιασμοί προς τους δημόσιους υπάλληλους να μην ακολουθήσουν την επιλογή της αποχής, γιατί διαφορετικά θα τους περίμενε η τιμωρία της απόλυσης. Είναι δε ενδεικτικό ότι, πέραν των γελοίων που γράφονταν καθημερινά στον Τύπο της εποχής πως "όσοι δεν ψηφίσουν δεν είναι Ελληνες", εκτοξευόταν ανοιχτά η απειλή ότι οι απέχοντες θα εντοπίζονταν μέσω του μετεκλογικού ελέγχου των εκλογικών βιβλιαρίων. Τέλος, για να αποκτήσει ...διεθνές κύρος το εκλογικό αποτέλεσμα της βίας και της νοθείας, ο αγλοαμερικανικός ιμπεριαλισμός με τη συμμετοχή των Γάλλων - παρά την άρνηση της ΕΣΣΔ να συμμετέχει - έθεσε τις εκλογές κάτω από τον έλεγχο παρατηρητών του ΟΗΕ, τους οποίους ο λαός αποκαλούσε περιπαικτικά "κουκουβάγιες" από το σήμα της κουκουβάγιας που φορούσαν στο πέτο.

Το αποτέλεσμα

Ετσι κύλησαν τα πράγματα, ώσπου ήρθε η 31η του Μάρτη. Την επιχείρηση δε της νοθείας επισφράγισε το γεγονός ότι ουδέποτε μετά τις εκλογές δόθηκε στη δημοσιότητα ο αριθμός των εγγεγραμμένων, ώστε να είναι κάπως προσδιορίσιμο το μέγεθος της αποχής. Γι' αυτό και στις μελέτες που έχουν κυκλοφορήσει για την περίοδο εκείνη υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις από συγγραφέα σε συγγραφέα, όσον αφορά το μέγεθος του εκλογικού σώματος. (Βλέπε σχετικά: Ζ. Μεϋνώ: "Πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα", Εκδόσεις ΜΠΑ``ΥΡΟΝ, σελ. 78 και Ν. Ζιάγκου "Νέες σελίδες από τον εμφύλιο πόλεμο", εκδόσεις ΣΟΚΟΛΗ, τόμος Α` σελ. 102 - 106).

Από τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα προκύπτει ότι ψήφισαν 1.121.696 εκλογείς και τα έγκυρα ψηφοδέλτια ήταν 1.108.473. Οι εκλογές ήταν ανδροκρατούμενες, γιατί στις γυναίκες δεν είχε δοθεί δικαίωμα ψήφου. Η ποσοστιαία δε κατανομή των ψήφων και η κατανομή των εδρών - που τότε ήταν 354 - έχει ως εξής:

- Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων (Λαϊκό Κόμμα και συνεργαζόμενοι) : 55,12% και 206 έδρες.

- Εθνική Πολιτική Ενωσις (Φιλελεύθεροι του Σ. Βενιζέλου, Εθνικό Ενωτικό Κόμμα Π. Κανελλόπουλου και Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό του Γ. Παπανδρέου) : 19,28% και 68 έδρες.

- Κόμμα Φιλελευθέρων (Θ. Σοφούλης) : 14,39% και 48 έδρες.

- Εθνικό Κόμμα Ελλάδας (Ν. Ζέρβας) : 5,96% και 20 έδρες.

- Ενωσις Εθνικοφρόνων (Τουρκοβασίλης) : 2,94% και 9 έδρες.

- Ενωσις Αγροτικών Κομμάτων: 0,67% και 1 έδρα.

- Ανεξάρτητοι συνδυασμοί: 1,08% και 2 έδρες.

- Συνδυασμοί που δεν εκπροσωπήθηκαν στη Βουλή 0,56 % (Βλέπε: Ζ. Μεϋνώ, στο ίδιο σελ. 80).



Τι λάθος ήταν η αποχή;


Κλείνοντας την εξιστόρηση των γεγονότων που συνδέονται με τις εκλογές του '46 και το δημοψήφισμα, οφείλουμε να σταθούμε περισσότερο στις κριτικές που ασκήθηκαν εκ των υστέρων για τις βασικές, τότε, επιλογές του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Κατ' αρχήν, είναι σωστή η εκτίμηση του 8ου Συνεδρίου ότι η αποχή ήταν "λάθος καθοριστικής σημασίας"; Απ' όσα ήδη έχουμε πει, η απάντηση στο ερώτημα είναι σαφώς αρνητική. Και δε θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού για να δεχτεί κανείς την εκτίμηση ότι επρόκειτο για λάθος καθοριστικής σημασίας, θα πρέπει προηγουμένως με ατράνταχτα στοιχεία να αποδείξει ότι μέσω των εκλογών ήταν δυνατή η ειρηνική δημοκρατική εξέλιξη στη χώρα, ήταν δυνατή η αδιάβλητη έκφραση της λαϊκής θέλησης, ήταν δυνατόν να γίνει σεβαστή από τους Αγγλους και την αντίδραση μια λαϊκή ετυμηγορία υπέρ του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, ήταν δυνατό να αποχωρήσουν τα βρετανικά στρατεύματα από την Ελλάδα και να αποκτήσει η χώρα την ανεξαρτησία της, ήταν δυνατό να πάρει τέλος ο μονόπλευρος εμφύλιος πόλεμος που ασκούσε το κράτος, οι Βρετανοί και οι μοναρχοφασιστικές συμμορίες, ήταν δυνατό να ανοίξει ο δρόμος προς τη λαϊκή δημοκρατία και το σοσιαλισμό. Φυσικά τέτοιες δυνατότητες δεν υπήρχαν ούτε στο απειροελάχιστο. Γι' αυτό και η κριτική του 8ου Συνεδρίου δεν μπορεί να σταθεί.

Αλλωστε η κριτική αυτή όπως διατυπώθηκε είναι πλήρως αντιφατική: Κάνει λόγο για λάθος καθοριστικής σημασίας αλλά αναγνωρίζει δύο δυνατότητες εξέλιξης των πραγμάτων στην Ελλάδα του '46: Τη δυνατότητα δημοκρατικής αναγέννησης της χώρας με ειρηνικό τρόπο μέσω εκλογών και τη δυνατότητα να λυθεί το ελληνικό ζήτημα μέσω των όπλων. Κι ενώ οι δυνατότητες είναι δύο, μόνο αυτή που σχετίζεται με τις εκλογές χαρακτηρίζεται καθοριστικής σημασίας, προφανώς για να μπορεί να χαρακτηριστεί έτσι το λάθος της αποχής. Η προπαγάνδα των ψευδαισθήσεων

Ορισμένοι επίσης ιστοριογράφοι της εποχής, όπως ο Φοίβος και ο Σόλωνας Γρηγοριάδης, ο Τ. Βουρνάς και άλλοι, προβάλλουν τις εκτιμήσεις του 8ου Συνεδρίου, κατακεραυνώνουν την επιλογή της αποχής χρεώνοντάς την αποκλειστικά στο Ζαχαριάδη, υπολογίζουν το μίνιμουμ ποσοστό που θα έπαιρνε το ΕΑΜ αν κατέβαινε στις εκλογές, προσθέτουν δίπλα σ' αυτό το ποσοστό του Κέντρου και νάτη η δυνατότητα δημοκρατικών εξελίξεων, διότι δε θα σχημάτιζε - λένε - η Δεξιά αυτοδύναμη κυβέρνηση. Και λοιπόν; Μήπως πριν τη Δεξιά δεν ήταν το Κέντρο στα πράγματα; Μήπως δεν εκτέλεσε πιστά τις επιταγές των Εγγλέζων; Μήπως δεν κυβερνούσε τη χώρα τον Δεκέμβρη του '44, μήπως δεν ανέχτηκε τη μοναρχοφασιστική τρομοκρατία; Μήπως δεν οργάνωσε τις νόθες εκλογές; Ποιες αντιστάσεις προέβαλε το Κέντρο ώστε να μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι θα τασσόταν έστω και μερικώς στο πλευρό του ΕΑΜ και θα εμπόδιζε το μοναρχοφασιστικό όργιο που συνεχίστηκε και εντάθηκε μετά τις εκλογές; Ψευδαισθήσεις μπορεί να έχει κανείς, αλλά τα γεγονότα δεν μπορούν να σκεπάζονται από συνειδητά, σκόπιμα ή ασυνείδητα, μη σκόπιμα ονειροπολήματα.

Ο χαρακτήρας του λάθους

Ηταν, όμως, λάθος η αποχή από τις εκλογές; Αναμφισβήτητα ναι. Οχι όμως λάθος καθοριστικής σημασίας, αλλά λάθος τακτικής. Δε θα ήταν λάθος αν η ηγεσία του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος είχε αποφασίσει το άμεσο και ολοκληρωτικό πέρασμα των λαϊκών δυνάμεων στις ένοπλες μορφές πάλης. Αν υπήρχε τέτοια απόφαση, αν υπήρχε επιλογή της άμεσης λύσης του ελληνικού ζητήματος μέσω των όπλων, τότε η αποχή θα ήταν η φυσική εξέλιξη των πραγμάτων. Από τη στιγμή, όμως, που τέτοια απόφαση δεν υπήρξε και από τη στιγμή, που το ΚΚΕ - με τις αποφάσεις της 2ης Ολομέλειας - προσανατόλισε το κίνημα και στον ένοπλο αγώνα, χωρίς να εγκαταλείπει τη μαζική πολιτική ειρηνική πάλη, από τη στιγμή που επέλεξε το σταδιακό τρόπο περάσματος στην "κριτική των όπλων", ώστε να κατανοήσουν ευρύτερες δυνάμεις την αναγκαιότητα αυτή, η συμμετοχή στις εκλογές ήταν επιβεβλημένη. Δεν μπορείς να εμμένεις στις ειρηνικές μορφές πάλης και ταυτόχρονα να αρνείσαι την αξιοποίηση του κοινοβουλίου για τους σκοπούς σου. Κι εδώ ταιριάζουν όσα λένε οι ιστοριογράφοι που προαναφέραμε, ότι δηλαδή με συμμετοχή του ΕΑΜ στις εκλογές η Δεξιά δε θα έπαιρνε αυτοδυναμία. Θα γινόταν συνεπώς εκ των πραγμάτων συμμαχία Δεξιάς - Κέντρου και το μπλοκ των αντιμαχόμενων δυνάμεων θα πρόβαλε ακόμη καθαρότερα. Αρα, η συμμετοχή στις εκλογές δε θα άνοιγε ειρηνικές δημοκρατικές εξελίξεις, αλλά θα διαμόρφωνε καλύτερες συνθήκες άμυνας και ιδιαίτερα, θα βοηθούσε να ξεσκεπαστεί σε όλη την έκτασή του το μπλοκ της αγγλοκρατίας, θα απεγκλώβιζε - στον ένα ή τον άλλο βαθμό - δυνάμεις υπέρ του ΕΑΜικού κινήματος, θα βοηθούσε καλύτερα να συνειδητοποιήσουν ευρύτερες μάζες το γεγονός, πως δεν υπήρχε άλλη διέξοδος πέραν της ένοπλης πάλης.

Φυσικά, η συμμετοχή στις εκλογές θα 'πρεπε οπωσδήποτε να συνδυαστεί με την έντονη και αποφασιστική καταγγελία των αντιδημοκρατικών και απαράδεκτων συνθηκών, μέσα στις οποίες διεξάγονταν και με τρόπο τέτοιο, που δε θα νομιμοποιούσε την ολοφάνερη προοπτική του νόθου αποτελέσματος. Ισως η τελική απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ για συμβολική κάθοδο στις εκλογές να ήταν η πιο σωστή. Ομως ποτέ δεν εφαρμόστηκε για να γνωρίζουμε πώς θα μεταφραζόταν στην πράξη. Τέλος, οφείλουμε να επαναλάβουμε ότι η συμμετοχή του ΕΑΜ και του ΚΚΕ στο δημοψήφισμα ήταν πράξη επιεικώς ακατανόητη. Πολύ περισσότερο δε που απείχαν από τις εκλογές.

Αν θα ήθελε κάποιος να βγάλει ένα σύντομο συμπέρασμα για τις επιλογές του ΕΑΜ και του ΚΚΕ εκείνη την περίοδο, θα πρέπει να σημειώσει την αντιφατικότητα της πολιτικής τους. Ιδιαίτερα για το ΚΚΕ οφείλουμε να πούμε ότι πατώντας τότε σε δύο βάρκες, εμμένοντας στις ειρηνικές μορφές πάλης και ενισχύοντας δειλά τον ένοπλο αγώνα, ήταν δέσμιο των αντιφάσεων της πολιτικής του, με αποτέλεσμα πολλές φορές να μην προλαβαίνει τις εξελίξεις, να μην έχει προετοιμαστεί επαρκώς για να τις αντιμετωπίσει, να μην είναι σε θέση να υπολογίσει με ακρίβεια το συσχετισμό δυνάμεων και τις διαθέσεις του αντιπάλου και συνεπώς να μην επιλέγει πάντοτε τη σωστότερη τακτική, να μην μπορεί να προσδιορίσει τα ιδιαίτερα καθήκοντα της εκάστοτε ιστορικής στιγμής και φυσικά το πόσο επείγοντα χαρακτήρα είχαν. Οι αιτίες αυτής της κατάστασης και της αντιφατικότητας της πολιτικής του Κόμματος δεν μπορούν εύκολα να αναζητηθούν και φυσικά δεν είναι θέμα του παρόντος. Οφείλουμε όμως όταν τις αναζητούμε να παίρνουμε υπόψη τον εσωτερικό και διεθνή συσχετισμό δυνάμεων, την κατάσταση μέσα στο Κόμμα και το χαρακτήρα που είχε ο ΕΑΜικός πολιτικός συνασπισμός κλπ. Γι αυτά όμως θα μιλήσουμε με άλλη ευκαιρία.

Το δημοψήφισμα του 1946

Αμέσως μετά τις εκλογές, η ντόπια και ξένη αντίδραση πέρασε ολοκληρωτικά στην επίθεση. Η τρομοκρατία πήρε τεράστιες διαστάσεις. Οι φόνοι, οι ξυλοδαρμοί, οι βιασμοί, οι καταστροφές περιουσιών, οι λεηλασίες και όλα τα ...ευγενή ανδραγαθήματα των μοναρχοφασιστικών συμμοριών και του κράτους ήταν καθημερινό θέμα στον Τύπο της εποχής. Αυτά, όμως, δεν ήταν αρκετά για τους ιθύνοντες. Γι' αυτό κι από τα πρώτα μέτρα που πήραν ήταν να νομιμοποιήσουν την τρομοκρατία, καθιστώντας την πλέον κρατική υπόθεση. Στις 6/6/1946 κατατέθηκε στη Βουλή το πρώτο νομοσχέδιο εκτάκτων μέτρων, το οποίο και ψηφίστηκε στις 17/6. Είναι το γνωστό Γ` Ψήφισμα. Βάσει αυτού του ψηφίσματος, καταργούνταν στην ουσία τους τα συνταγματικά δικαιώματα των πολιτών, δινόταν το δικαίωμα στην αστυνομία να περιορίζει την κυκλοφορία, θεσπιζόταν η ποινή του θανάτου για πράξεις κατά της δημόσιας ασφάλειας, απαγορευόταν η απεργία κ.ο.κ.

Πέθανε ο Χίτλερ;

Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος, που σχολίασε το Γ` ψήφισμα, πριν ψηφιστεί από τη Βουλή, η εφημερίδα "Μάχη" του κόμματος των Σβώλου - Τσιριμώκου. Συγκεκριμένα, έγραφε: "Το άρθρο 10 του νομοσχεδίου είναι μνημείο αστυνομικής αυθαιρεσίας. Μπορούν οι χωροφύλακες να ενεργούν στα σπίτια των Ελλήνων "ερευνώντας μέρας τε και νυκτός", ν' απαγορεύουν την κυκλοφορία των πολιτών και να προβαίνουν εις "πάσαν πράξιν, σκοπούσαν την άμυναν, ασφάλειαν και κοινήν ησυχίαν".

Πέθανε πραγματικά ο Χίτλερ;

Και δεν αρκεί να παίρνουν αυτά τα δικαιώματα οι χωροφύλακες. Τιμωρούνται με θάνατο όσοι επιζήσουν από τη δική τους "πάσαν πράξιν" και αμυνθούν ή τους χτυπήσουν ή τιμωρήσουνε σκληρά τη σκληρότητά τους. Ο Μέγας Θεός Χωροφύλακας θα ρυθμίζει πια ανεξέλεγκτα τη φτωχιά μας ζωή.

Γιατί όλα αυτά; Γιατί ως εκεί;

Η όλη οικονομία του ψηφίσματος το δείχνει. Πρέπει να μη μείνει ίχνος ελευθερίας. Πρέπει να στραγγαλιστούν ολότελα οι λαϊκές ελευθερίες. Πρέπει να εμποδισθή κάθε λαϊκή εκδήλωση. Πρέπει να μην υπάρχουν πολίτες που έχουν δικαιώματα, αξιώσεις, ιδανικά, τραγούδια, ορμή. Πρέπει να υπάρχουν σκυφτοί ραγιάδες και τούτο το καλοκαίρι, για να μπορέσει να ξανάρθη ο μετανάστης τύραννος την 1η Σεπτεμβρίου. "Αι εν υπαίθρω δημόσιαι συγκεντρώσεις φέρουσι εν εαυταίς το σπέρμα της στάσεως...". Και πρέπει να σκοτωθή το σπέρμα αυτό, σπέρμα Δημοκρατίας και Προόδου. Σπέρμα ανυπακοής, σπέρμα άμυνας εναντίον της βίας, σπέρμα κλονισμού μιας τυραννικής κρατικής εξουσίας.

Πρέπει να υπάρξουν σκυμμένοι ραγιάδες στο δρόμο, στο σπίτι. Και στη δουλειά. Γι' αυτό και η απεργία στους μεγάλους κλάδους της παραγωγής γίνεται ποινικό αδίκημα! Γιατί πρέπει προπαντός να χτυπηθή, να υποταγή, να λυγίση η πρωτοπόρα εργατική τάξη, που έχει στα χέρια της το ισχυρό όπλο της απεργίας ενάντια στην εκμετάλλευση, στην αυθαιρεσία και τη βία - για να προφυλαχτή η ακεραιότητα, η ασφάλεια της χώρας και ο Γεώργιος Γλύξμπουργκ. Πέθανε πραγματικά ο Χίτλερ;..".

Δημοψήφισμα με στρατοδικεία

Αμέσως μετά την έγκριση από τη Βουλή του Γ` Ψηφίσματος, στήθηκαν στη χώρα τα πρώτα 11 στρατοδικεία, των οποίων οι αποφάσεις ήταν τελεσίδικες. Επίσης καθιερώθηκαν οι συλλήψεις, οι εκτελέσεις, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Συστηματική υπήρξε και η εκκαθάριση του στρατού από αριστερά, προοδευτικά, ΕΑΜίτικα στοιχεία. Κράτος και συμμορίες είχαν γίνει ένα, στην προσπάθεια εξόντωσης του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος. Ανάμεσα δε στα θύματα του μοναρχοφασιστικού οργίου ήταν και ο δημοσιογράφος του "Ριζοσπάστη" Κ. Βιδάλης, ο οποίος, ευρισκόμενος στη Θεσσαλία για ρεπορτάζ, δολοφονήθηκε από τη συμμορία του Σούρλα, 15 μέρες πριν το δημοψήφισμα.

Η χώρα οδηγήθηκε στο δημοψήφισμα - την 1η Σεπτέμβρη του '46 - υπό το κράτος του τρόμου. Κι όπως ήταν φυσικό, πέραν της τρομοκρατίας, βοήθησε και η νοθεία, ώστε η μέρα να γίνει νύκτα και ο θεσμός της βασιλείας να αποκτήσει τη ...λαϊκή έγκριση με 68,3% υπέρ. Ετσι, ο Γεώργιος Γλύξμπουργκ επέστρεψε στην Ελλάδα στις 26/9/1946.

Στο Δημοψήφισμα έλαβε μέρος και ο ΕΑΜικός πολιτικός συνασπισμός, γεγονός που είναι το λιγότερο ακατανόητο, αφού, ως πολιτική πράξη, σ' εκείνες τις συνθήκες δεν είχε να προσφέρει τίποτε περισσότερο εκτός της νομιμοποίησης ενός προκατασκευασμένου αποτελέσματος.

Το μέγεθος της αποχής και το περίφημο 9,3%

Στις εκλογές δεν πήραν μέρος το ΕΑΜ, το ΚΚΕ και μια σειρά κόμματα του Κέντρου. Συνεπώς, μένει ανοιχτό το ερώτημα "πόσο ήταν το μέγεθος της αποχής;". Η διεθνής επιτροπή παρατηρητών του ΟΗΕ, οι επονομαζόμενοι από τον λαό "Κουκουβάγιες", έσπευσαν να εκτελέσουν τις εκ των προτέρων διαταγές των αφεντικών τους, εμφανίζοντας την αποχή της Αριστεράς σχεδόν μηδαμινή. Πώς το κατάφεραν; Φυσικά δεν έκαναν κανέναν έλεγχο στους εκλογικούς καταλόγους. Γνώριζαν περί τίνος επρόκειτο. Εκαναν όμως... γκάλοπ στους δρόμους, σε πόλεις και χωριά και ρωτούσαν τους περαστικούς αν ψήφισαν ή όχι. Από τις απαντήσεις που πήραν έβγαλαν το συμπέρασμα ότι η αποχή για πολιτικούς λόγους - η αποχή δηλαδή κυρίως των ΕΑΜιτών και των κομμουνιστών - ήταν 9,3 %!!! Το... αποτέλεσμα μάλιστα αυτό - μαζί με κρίσεις ότι οι εκλογές ήταν έντιμες - το έγραψαν και στην έκθεσή τους - που δημοσιεύτηκε σε περίληψη στις 12/4/46 - για να υπάρχει προφανώς και έγγραφη απόδειξη της γελοιότητας. Και η γελοιότητα αυτή κατέρρευσε στη συνέχεια, όταν η ίδια η διεθνής επιτροπή του ΟΗΕ προσπάθησε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις που δημιούργησε και με νέες εκτιμήσεις της δέχτηκε ότι αν η Αριστερά συμμετείχε στις εκλογές θα έπαιρνε 20 με μάξιμουμ 25%. (Φ. Γρηγοριάδης: "Το δεύτερο αντάρτικο", τόμος 3ος, σελ. 674).

Εχει συνεπώς απόλυτο δίκιο ο Μεϊνό - και όχι μόνο αυτός βέβαια - όταν σημειώνει σχετικά με την κρίση των παρατηρητών του ΟΗΕ, ότι "οι εκλογές ήταν έντιμες": "Αν ληφθή υπόψη η σύνθεση και ο τρόπος λειτουργίας της επιτροπής, θα ήταν μεγάλη αφέλεια να δούμε στην παραχώρηση του πιστοποιητικού αυτού καλής δημοκρατικής διαγωγής κάτι διαφορετικό από ένα διάβημα που αποσκοπούσε να ενισχύση τη διεθνή θέση μιας κυβερνήσεως, την οποία είχαν εξ ολοκλήρου προσεταιρισθή οι αγγλοσαξονικές δυνάμεις" (Φ. Γρηγοριάδης: "Το δεύτερο αντάρτικο", τόμος 3ος, σελ. 79).

Το πραγματικό μέγεθος της αποχής

Το πραγματικό μέγεθος της αποχής που αντιστοιχούσε σε δυνάμεις κυρίως του ΕΑΜικού πολιτικού συνασπισμού (και που ο ΕΑΜικός - δημοκρατικός τύπος το υπολόγισε στο 53%) δεν είναι δυνατό - και δεν έχει, πλέον και τόση σημασία - να προσδιοριστεί με ακρίβεια. Οχι μόνο γιατί δεν υπάρχει ακριβές στοιχείο για τους εγγεγραμμένους, (άλλωστε οι εκλογικοί κατάλογοι ήταν πλαστοί - με διπλοεγγραφές, τριπλοεγγραφές, και πεθαμένους που τους εμφάνιζαν ως ζωντανούς) αλλά και γιατί πολλοί ήταν εκείνοι που δεν είχαν γραφεί στους εκλογικούς καταλόγους, είτε γιατί δεν πρόλαβαν, είτε γιατί δεν ξεπέρασαν τα προσκόμματα που τους έβαζε ο κρατικός μηχανισμός, είτε γιατί ήταν καταδιωκόμενοι από τις φασιστικές συμμορίες, ενώ είχαν δικαίωμα ψήφου και υπό διαφορετικές συνθήκες θα μπορούσαν να το κατοχυρώσουν. Αλλά κι αν ακόμη είχαμε τον αριθμό των εγγεγραμμένων και η εγγραφή των ΕΑΜιτών και προοδευτικών πολιτών στους εκλογικούς καταλόγους γινόταν απρόσκοπτα, πάλι θα συναντούσαμε δυσκολία να εντοπίσουμε με ακρίβεια το μέγεθος της αποχής, αφού είχαν οργιάσει οι μέθοδοι της νοθείας. Δεν ήταν λίγα τα ανύπαρκτα πρόσωπα που εμφανίστηκαν ψηφοφόροι στις εκλογές, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που είχαν διπλοψηφίσει και τριπλοψηφήσει, χώρια αυτούς που ψήφισαν ενώ ήταν... πεθαμένοι. Τέλος, πρέπει να πάρουμε υπόψη μας και το γεγονός ότι κυρίως στην ύπαιθρο, οπαδοί του ΕΑΜ και του ΚΚΕ οδηγήθηκαν στις κάλπες κάτω από το βάρος της τρομοκρατίας και του φόβου που αυτή δημιουργούσε, ενώ η θέλησή τους ήταν ακριβώς αντίθετη. Παρομοίως οφείλουμε να σημειώσουμε ότι οι εκβιασμοί που ασκήθηκαν στους δημόσιους υπαλλήλους ασφαλώς θα είχαν αποτέλεσμα. Συνεπώς, το ποσοστό της αποχής θα μπορούσε επακριβώς να προσδιοριστεί αν υπήρχαν όλες οι βασικές προϋποθέσεις για ελεύθερες και αδιάβλητες εκλογές. Αλλά τότε δε θα χρειαζόταν τέτοιος προσδιορισμός, γιατί δε θα υπήρχε η πολιτική επιλογή της αποχής. Το γεγονός δε ότι οι εκλογές ούτε έντιμες ήταν, ούτε αδιάβλητες, φανερώνει πως η δύναμη του ΕΑΜικού πολιτικού συνασπισμού ήταν αναμφισβήτητα πλειοψηφούσα στην ελληνική κοινωνία. Αν επρόκειτο για μια δύναμη της τάξης του 20 και 25% δε θα υπήρχε λόγος να γίνουν όσα έγιναν. Αλλά κι αν ακόμη τα ποσοστά του ΕΑΜ ήταν ακόμη μεγαλύτερα - αλλά πάντως μειοψηφικά - πάλι οι μέθοδοι του αντιπάλου θα ήταν διαφορετικές απ' αυτές που ακολουθήθηκαν.

ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ 1946

Οσο πλησίαζε η μέρα των εκλογών, τόσο πιο πολύ γινόταν συνείδηση ότι δεν ήταν δυνατόν να γίνεται λόγος για δυνατότητα αδιάβλητης έκφρασης της λαϊκής θέλησης. Το γεγονός αυτό το αντιλαμβανόταν και ο πρωθυπουργός Θ. Σοφούλης, ο οποίος, λίγες μέρες πριν την 31η Μάρτη του '46, δήλωνε: "Σήμερον οφείλω να ομολογήσω ότι δεν υπάρχουν αι απαραίτηται προϋποθέσεις, τουλάχιστον διά το Κόμμα των Φιλελευθέρων, προς διεξαγωγήν εκλογών. Αι πληροφορίαι μου εξ όλης της Ελλάδας είναι ότι ελευθερία κινήσεως και ελευθερία εκδηλώσεως φρονήματος δεν υφίστανται παρά μόνον διά τους μοναρχικούς".

Οι δηλώσεις αυτές θορύβησαν τη Μ. Βρετανία και ο υπουργός των Εξωτερικών της, Μπέβιν, έσπευσε να "συμμαζέψει" τον υποτακτικό του Ελληνα πρωθυπουργό. "Εξεπλάγην μεγάλως - διαμηνούσε ο Μπέβιν στον Σοφούλη - εκ της δηλώσεώς σας... Παρόμοια κατάστασις δεν προκύπτει από τας εκθέσεις, τας οποίας έλαβα... Εν πάση περιπτώσει, δε δύναμαι ν' αντιληφθώ πώς δύνανται αι οργανώσεις αυταί να υποχρεώσουν τους εκλογείς της υπαίθρου να ψηφίσουν κατά τρόπον αντίθετον προς τας ιδίας των πεποιθήσεις, εφ' όσον θα έχη εξασφαλισθή λογική μυστικότης της ψηφοφορίας" (Γ. Κατσούλη: "Ιστορία του ΚΚΕ", Εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ, τόμος ΣΤ` σελ. 90 και Φ. Γρηγοριάδη: "Το δεύτερο αντάρτικο", τόμος 3ος, σελ. 650).

Η εντολή ήταν σαφής: Καμιά αναβολή. Οι εκλογές θα γίνουν πάση θυσία στις 31 Μάρτη. Και ο Σοφούλης πειθάρχησε. Δε συνέβη, όμως, το ίδιο και με πολλούς συνεργάτες του, με αποτέλεσμα να επέλθει κυβερνητική κρίση. Στις 4 Μάρτη, ο υπουργός Τύπου Ηρακλής Πετμεζάς δηλώνει ότι είναι εθνική ανάγκη να αποτραπεί η διεξαγωγή των εκλογών στις 31 Μάρτη, γιατί θα πρόκειται για εκλογές μονόπλευρες. Την επομένη, ο Σοφούλης τον απέπεμψε, αλλά η κυβερνητική κρίση δε θα σταματήσει εκεί. Με το αίτημα της ματαίωσης των εκλογών, θα παραιτηθούν 11 μέλη της κυβέρνησης: Ι. Πελτέκης, Ν. Καζαντζάκης, Γ. Καρτάλης, Γ. Νόβας, Γ. Μπουρδάρας, Σ. Μερκούρης, Αλ. Μυλωνάς, Χρ. Ευελπίδης, Π. Ευριπαίος, Γ. Παπάς, Ι. Γεωργάκης. Οι περισσότεροι απ' αυτούς ακολούθησαν στην παραίτηση τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Γ. Καφαντάρη, ο οποίος παραιτήθηκε στις 9/3, απευθύνοντας προς τους υπεύθυνους της εκλογικής παρωδίας δριμύτατο "κατηγορώ": "Εχει καταστή ο βίος αβίωτος των δημοκρατικών πολιτών - δήλωνε ο Καφαντάρης. ...Αι επικείμεναι εκλογαί θα κυριαρχούνται υπό της νοθείας και της βίας... θα αποτελούν ασύλληπτον χίμαιραν. Το 1935 επαναλαμβάνεται υπό πολύ απαισιώτερους οιωνούς. Η Δεξιά κατόρθωσε να καταστήση τελείως υποχείριόν της το κράτος και να ασκή διά των συμμοριών της και των οργάνων της τάξεως, των οποίων ο ακραιφνής φιλοφασισμός εξησφαλίσθη δι' επανειλημμένης αυστηράς επιλογής, ανεξέλεγκτον επί των πληθυσμών βίαν...". Την αποχή του από τις εκλογές είχε δηλώσει και ο υπουργός Εξωτερικών Ι. Σοφιανόπουλος, ο οποίος είχε αποπεμφθεί από τον Σοφούλη για λόγους που δε σχετίζονταν με τις εκλογές. Τέλος, αποχή από τις εκλογές διακήρυξε και ο δεύτερος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ι. Τσουδερός, δηλώνοντας, όμως, ότι θα παραμείνει στην κυβερνητική θέση του (Σ. Γρηγοριάδη: "Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας", τόμος 3ος, σελ. 117 - 118).



Υστατες προσπάθειες ΕΑΜ - ΚΚΕ για συμμετοχή

Αναμφισβήτητα, η κρίση στην κυβέρνηση Σοφούλη, η διάσπαση στο χώρο του παλαιοδημοκρατικού κέντρου και η καταγγελία των εκλογών από στελέχη αυτού του χώρου ενίσχυσαν στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ την τάση για αποχή. Σε καμιά, όμως, περίπτωση, αυτές οι εξελίξεις - όσο κι αν δικαίωναν το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα και την ηγεσία του - δεν αποτέλεσαν τον καθοριστικό παράγοντα, που οδήγησε στη μη συμμετοχή στις εκλογές. Από τα ιστορικά στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, αποδεικνύεται ότι στην ηγεσία του Κόμματος και του ΕΑΜ γίνονταν μέχρι την τελευταία στιγμή ζυμώσεις και προσπάθειες, για να εξευρεθεί λύση στο πρόβλημα, που να εξασφαλίζει με κάποιο τρόπο συμμετοχή στις εκλογές, χωρίς όμως και να τις νομιμοποιεί στη συνείδηση του κόσμου. Πρέπει δε να σημειωθεί ότι γενικού χαρακτήρα συμβουλή για συμμετοχή στις εκλογές είχε δώσει και το ΚΚΣΕ στην ηγεσία του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος, όταν το Γενάρη του '46 αντιπροσωπεία του ΕΑΜ, με επικεφαλής τον Μ. Παρτσαλίδη, επισκέφθηκε την ΕΣΣΔ (βλέπε: Μ. Παρτσαλίδη: "Διπλή αποκατάσταση της Εθνικής Αντίστασης" Εκδόσεις Θεμέλιο, 1978, σελ. 195 και 199).

Η πρόταση του ΚΚΕ στο Κέντρο

Η συμμετοχή, λοιπόν, στις εκλογές, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, επιχειρήθηκε από το ΚΚΕ και τον ΕΑΜικό πολιτικό συνασπισμό και αυτό βεβαιώνεται με κατηγορηματικό τρόπο από τα ιστορικά στοιχεία. Συγκεκριμένα: Στην απόφαση του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, που δημοσιεύτηκε στο "Ριζοσπάστη" στις 15/3/1946, μεταξύ άλλων, αναφέρεται: "Το ΚΚΕ, με την πρότασή του προς τους ηγέτες του παλαιοδημοκρατικού Κέντρου, για κοινή εκλογική εμφάνιση με κοινούς συνδυασμούς και με 50 προς 50% ανάμεσα στη δημοκρατική Αριστερά και στο παλαιοδημοκρατικό Κέντρο κατανομή πάνω στις έδρες που θα πετύχει ο συνασπισμός της Δημοκρατίας, έδειξε, για μια πρόσθετη φορά, τη συγκαταβατικότητα και υποχωρητικότητά του και την προσήλωσή του στις ομαλές εξελίξεις. Το ΚΚΕ και σήμερα ακόμα επιμένει στην πρότασή του αυτή. Το γεγονός ότι οι ψευδοδημοκράτες του κ. Σοφούλη δε δέχτηκαν την πρόταση αυτή, που τους είναι απόλυτα και αναπάντεχα ευνοϊκή, δείχνει πως, τόσο αυτοί, όσο και η Αγγλία, που τους κρατά στην αρχή και τους εμπνέει, δε θέλουν την εσωτερική ομαλότητα και ξεπουλάν και αρνιούνται τη Δημοκρατία" ("Επίσημα Κείμενα ΚΚΕ", τόμος 6ος, σελ. 189).

Η καταγγελία αυτή του ΚΚΕ ενάντια στο Κέντρο του Θ. Σοφούλη - μια καταγγελία, που "περιέργως" ξεχνούν διάφοροι ιστορικοί και αναλυτές της σύγχρονης ιστορίας του τόπου, όταν αναφέρονται στις εκλογές του '46 - αν μη τι άλλο, είναι αποκαλυπτική για τους υπεύθυνους του εμφυλίου πολέμου.

Η τελική απόφαση του ΚΚΕ

Οι προσπάθειες του ΚΚΕ για συμμετοχή στις εκλογές δεν εξαντλήθηκαν με προτάσεις συνεργασίας στο Κέντρο. Ο Ν. Ζαχαριάδης έχει τονίσει σε πολλά κομματικά Σώματα - και με γραπτά του - ότι το ΠΓ αποφάσισε, τελικά, να υπάρξει συμβολική συμμετοχή στις εκλογές, με έναν υποψήφιο σε κάθε εκλογική περιφέρεια, ώστε και νομιμοποίηση να μην παρέχεται στο εκλογικό πραξικόπημα, και συμμετοχή στις εκλογές να υπάρξει και κοινοβουλευτική εκπροσώπηση του ΕΑΜικού συνασπισμού να επιτευχθεί. Ομως - κατά τον Ζαχαριάδη - η απόφαση αυτή του ΠΓ απορρίφθηκε από το ΕΑΜ, με ευθύνη των Σιάντου - Παρτσαλίδη, που εκπροσωπούσαν εκεί το Κόμμα (Βλέπε Π. Δημητρίου "Η διάσπαση του ΚΚΕ", τόμος Α`, σελ. 94 - 95 και "Η παράνομη μπροσούρα του Ν. Ζαχαριάδη", εκδόσεις ΓΛΑΡΟΣ, σελ. 20). Τον Ζαχαριάδη επιβεβαιώνει και ο Μ. Παρτσαλίδης, ο οποίος, στο βιβλίο του "Διπλή αποκατάσταση της Εθνικής Αντίστασης" (σελ. 196), αναφέρει: "Αλλά ο Ζαχαριάδης σκέφτηκε γρήγορα πως κατηγορηματική απόκρουση της συμβουλής του ΚΚΣΕ (σ.σ. για συμμετοχή στις εκλογές) δεν έστεκε και πρότεινε στο ΠΓ μια συμβολική συμμετοχή στις εκλογές, μ' ένα μόνο υποψήφιο κατά εκλογική περιφέρεια. Η πρόταση έγινε δεκτή στο ΠΓ και συνεννοηθήκαμε με τους Αριστερούς Φιλελευθέρους να ζητήσουν από τον Σοφούλη κάποια παράταση για την προθεσμία υποβολής υποψηφιοτήτων. Θα παρουσιάζονταν πως αυτοί, οι Αριστεροί Φιλελεύθεροι, κατέληξαν να πάρουν μέρος στις εκλογές. Ο Σοφούλης και οι Αγγλοι, ή οι Αγγλοι και ο Σοφούλης, δε δεχτήκανε καμιά παράταση στις προθεσμίες υποβολής υποψηφιοτήτων. Αλλά και η ΚΕ του ΕΑΜ δε συμφώνησε με την ιδέα της "συμβολικής" συμμετοχής. Κι έτσι δεν έγινε δυνατή κανενός είδους συμμετοχή στις εκλογές".

Η μαρτυρία αυτή του Μ. Παρτσαλίδη, ότι δεν εγκρίθηκε από το ΕΑΜ η πρόταση του ΚΚΕ για συμβολική συμμετοχή στις εκλογές, αν μη τι άλλο, καταρρίπτει από μόνη της το μύθο πως το ΚΚΕ εξανάγκασε τους συμμάχους του να υιοθετήσουν την επιλογή της αποχής, πως αποτελώντας την κύρια δύναμη έκανε ό,τι ήθελε στον ΕΑΜικό πολιτικό συνασπισμό κ.ο.κ. Επίσης, ανεξαρτήτως του τι απόψεις είχε ο Ζαχαριάδης για τη συμμετοχή στις εκλογές, καταρρίπτεται και ένας ακόμη μύθος, που εξετάζει τα ιστορικά γεγονότα μέσα από το προκατασκευασμένο σχήμα "οι καλοί και οι κακοί", με αποτέλεσμα να χρεώνει εξ ολοκλήρου την επιλογή της αποχής στον τότε ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος. Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια. Ο ισχυρισμός δε που παρουσιάζουν στα έργα τους ο Φοίβος και ο Σόλωνας Γρηγοριάδης - και όχι μόνο αυτοί - ότι η προσπάθεια για συμμετοχή στις εκλογές μέσω των Αριστερών Φιλελευθέρων επιχειρήθηκε από τους Σιάντο - Ιωαννίδη, παρά και ενάντια στη θέληση για αποχή του Ν. Ζαχαριάδη (όταν αυτός έφυγε για να παραστεί στο Συνέδριο του Τσεχοσλοβάκικου ΚΚ) αποδεικνύεται ανακριβής.