Το αντάρτικο στην Πελοπόννησο

Του Νίκου Μπελογιάννη Ο Δημ. Στρατός στην Πελοπόννησο αντρώθηκε κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, πιο δύσκολες ίσως απ’ αυτές που συνάντησαν οι άλλες περιοχές της χώρας. Νίκος Μπελογιάννης Μια πρώτη δυσκολία στεκόταν το γεγονός ότι ο Μωριάς ήταν από παλιά το πιο γερό κάστρο της αντίδρασης και του φαυλοκρατικού παλαιοκομματισμού, και το λαϊκο-δημοκρατικό κίνημα, μετά την απελευθέρωση από τους γερμανούς, παρ’ όλο του το πλάτος, δεν είχε ακόμη καταχτήσει αποφασιστικά την πλειοψηφία του λαού. Εμπόδιο σ’ αυτό είχαν σταθεί και ορισμένες αδικαιολόγητες υπερβασίες, που διαπράχτηκαν στη διάρκεια της κατοχής. Άλλη δυσκολία βρισκόταν στο ότι με τη μεταβαρκιζιανή τρομοκρατία όλα τα ζωντανά και δυναμικά στοιχεία από τα περισσότερα χωριά κι από αρκετές πολιτείες σηκώθηκαν κι έφυγαν για την Αθήνα (πάνω από 15.000), αφήνοντας πέρα για πέρα ελεύθερο το πεδίο δράσης στις συμμορίες των λήσταρχων, που μαζί με τους ένοπλους φανατικούς χίτες και τους υπόλοιπους εξοπλισμένους δεξιούς των χωριών, έφταναν τις 12.000. Για τους λόγους αυτούς, η ανάπτυξη του αντάρτικού στην Πελοπόννησο στάθηκε στην αρχή κάπως δύσκολη και βασανιστική. Οι πρώτοι ένοπλοι καταδιωκόμενοι βασικά είχανε ν’ αντιμετωπίσουν δύο μεγάλα προβλήματα. Το πρόβλημα της συμφιλίωσης με τους φιλήσυχους δεξιούς και της απομόνωσης των τρομοκρατών, και το πρόβλημα της στρατολογίας. Μπορούμε να πούμε ότι και τα δύο μπήκαν εξαρχής σε σχετικά καλό δρόμο. Στο ζήτημα της συμφιλίωσης έλλειψαν οι αυταπάτες, σχετικά με τον τρόπο της πραγματοποίησής της εκείνη την εποχή. Το Σεπτέμβρη του’ 46, ένα συγκρότημα ανταρτών κύκλωσε ξαφνικά το μεσημέρι ένα χωριό της Μεγαλούπολης κι έπιασε όλους σχεδόν τους ενόπλους. Αφού τους πήρε τα όπλα, συγκέντρωσε όλους τους κατοίκους του χωριού, δήλωσε ότι δεν πρόκειται να πειράξει κανένα αν ζήσουν ήσυχοι και μονοιασμένοι και πάψουν να’ ναι όργανα των εχθρών του λαού, κι ύστερα μπροστά σ’ όλους έσπασε τα όπλα που είχαν παραδόσει οι δεξιοί. Με τον ίδιο τρόπο αιφνιδιάστηκαν μέσα σε λίγες μέρες αρκετά εξοπλισμένα χωριά σε διάφορες περιφέρειες της Πελοποννήσου. Αλλού χωρίς αντίσταση κι αλλού με μικροαντίσταση, αφοπλίστηκαν όλα, χωρίς να τιμωρηθούν ούτε εκείνοι που αντιστάθηκαν. Η τέτοια ταχτική είχε μεγάλον αντίχτυπο στις χιλιάδες των ένοπλων δεξιών, που ουσιαστικά εξουδετερώθηκαν. Ακόμα και αρκετοί από εκείνους που με την εμφάνιση των πρώτων ομάδων μας είχαν από φόβο καταφύγει στις πολιτείες, αρχίσανε να ξαναγυρίζουν στα χωριά τους. Έτσι απομονώθηκαν οι συμμορίες των τρομοκρατών κι ο αγώνας τώρα ενάντιά τους μπορεί να ήταν ακόμα πολύ σκληρός, αλλά πάντως ήταν πιο εύκολος από πρώτα, όταν οι συμμορίες στηρίζονταν στη μάζα των ένοπλων δεξιών και λίγο- πολύ και των άοπλων. Τέλος, η εξόντωση του Κατσαρέα υποχρέωσε τους περισσότερους ληστές να κλειστούν μέσα στις πολιτείες. Για τη λύση του προβλήματος της στρατολογίας, αποφασιστικό βήμα στάθηκε το χτύπημα της Σπάρτης και η απελευθέρωση των λαϊκών αγωνιστών. Από την περίοδο αυτή τα τμήματα του ΔΣΕ στην Πελοπόννησο αντρώνονται κι αρχίζουνε να σημειώνουν μια σειρά αξιόλογες επιτυχίες, που κυριολεκτικά αναστάτωσαν τους μοναρχοφασίστες και τ’ αφεντικά τους. Πού οφείλονται αυτές οι επιτυχίες; *** Μια κύρια αιτία για αυτές τις επιτυχίες είναι η σωστή ταχτική που ακολούθησε το αντάρτικο στην Πελοπόννησο. Η ταχτική αυτή είναι καλά προσαρμοσμένη στις τοπικές συνθήκες και ιδιομορφίες και στηρίζεται στην αδιάκοπη κίνηση, τον ελιγμό και τον αιφνιδιασμό του αντίπαλου. Αντί να κολλήσουν κάπου και να τους βρίσκει όταν θέλει εκεί ο εχθρός, κινούνται και διεισδύουν αδιάκοπα στις πιο νευραλγικές εχθρικές περιοχές, υποχρεώνοντας τον εχθρό να τρέχει λαχανιασμένος από πίσω τους. Άλλο χαρακτηριστικό της ταχτικής του αντάρτικου στην Πελοπόννησο είναι η προσεχτική εκλογή του στόχου και η συγκέντρωση πάνω σ’ αυτόν της πιο γερής και καλά οργανωμένης κρουστικής δύναμης, που μπορούνε να διαθέσουν. Γι’ αυτό και οι αποτυχίες τους, ακόμα και σε κατοικημένους τόπους, είναι ασήμαντες. Επίσης τρίτο χαρακτηριστικό της ταχτικής τους είναι η μαζική ενέδρα. Στον πόλεμο που κάνουμε σήμερα η ενέδρα στα χέρια μας αποτελεί ένα γερό όπλο και οι δυνατότητες που έχουμε σ’ όλες τις περιοχές της Ελλάδας είναι πολύ μεγάλες. Με την ενέδρα, όταν τη συνδυάσεις και με καλά μέτρα ασφαλείας, προξενείς στον εχθρό μεγάλη φθορά και παίρνεις λάφυρα, χωρίς να’ χεις ποτέ σοβαρές απώλειες. Παρ’ όλ’ αυτά, μέχρι σήμερα πολλές μονάδες μας υποτίμησαν πολύ αυτή τη μορφή πολέμου. Αντίθετα στην Πελοπόννησο μπαίνει στην πρώτη γραμμή. Εκεί τα τμήματά μας πολλές φορές λουφάζουν με πείσμα και υπομονή δύο και τρεις μέρες πάνω από τη δημοσιά, το υποχρεωτικό πέρασμα ή τη σιδηροδρομική γραμμή, περιμένοντας να φανεί η μοναρχοφασιστική φάλαγγα ή το τραίνο. Τέλος, κάτι άλλο που αξίζει ιδιαίτερα να τονιστεί είναι η πονηριά. Επανειλημμένα σχηματισμοί ανταρτών μεταμφιέστηκαν σε χωροφύλακες κι αιφνιδίασαν τους μοναρχοφασίστες μέρα μεσημέρι. Μια άλλη φορά πήραν ένα τηλέφωνο κι ενώνοντάς το με το τηλεγραφικό σύρμα στο δρόμο, πήραν σύνδεση με την Τρίπολη. Ζήτησαν αμέσως δήθεν βιαστικά τη διοίκηση της χωροφυλακής, είπαν (αυτός που τηλεφωνούσε), ότι είναι ο αρχηγός της Χ ενός γνωστού χωριού κι ότι στο χωριό τους μπήκαν αντάρτες. Σε λίγο μερικά αυτοκίνητα γεμάτα χωροφύλακες ξεκινούσαν από την Τρίπολη βιαστικά βιαστικά για ενίσχυση. Λίγο παραέξω τους είχαν στήσει καρτέρι οι αντάρτες και τους περιποιήθηκαν όλους. Αυτό το φιάσκο το’ παθαν αρκετές φορές οι μοναρχοφασίστες και κατάντησε στο τέλος να μην πιστεύουν κανένα, που τους ειδοποιούσε για μια εμφάνιση των ανταρτών, έστω κι αν αυτή ήταν σωστή. Τέτοια παραδείγματα θα μπορούσαμε ν’ αναφέρουμε πάρα πολλά. *** Δεύτερη βασική αιτία για τις βαθιές και γερές ρίζες που’ πιασε το αντάρτικο στην Πελοπόννησο είναι η σωστή πολιτική του και οι καλές σχέσεις του με το λαό. Δημιουργώντας όπου μπορούσαν τη λαϊκή εξουσία και συγχρόνως καίγοντας όπου μπορούσαν μέσα στις φωλιές του εχθρού τις τράπεζες, εφορίες, αγρονομεία, ειρηνοδικεία, χωροφυλακές κλπ, που τόσο τα μισεί ο κόσμος, έκαναν όλο το λαό να νιώσει το βαθύτερο λαϊκό επαναστατικό περιεχόμενο του αγώνα μας και να τον βλέπει με συμπάθεια. Φροντίζουνε να μην επιβαρύνουν ή να μη ζημιώνουν άσκοπα το λαό. Πολλές φορές έτυχε σε αυτοκίνητα ή σε τραίνα να πιάσουν μαζί με τ’ άλλα λάφυρα και το μοναρχοφασιστικό ταχυδρομείο. Μέσα στην αλληλογραφία βρέθηκαν και επιταγές ή δολάρια, που’ στελναν έλληνες της Αμερικής σε φτωχούς συγγενείς τους. Αυτά τα ξανάκλειναν σε καινούργιο φάκελο και φροντίζανε να τα στείλουν ταχυδρομικώς στον παραλήπτη, που κατάπληχτος αλλά κι ευχαριστημένος έβλεπε να παίρνει τα λεφτά μέσω του Δημοκρατικού Στρατού. *** Μιλώντας εδώ για τα θετικά σημεία της δράσης του αντάρτικου στο Μωριά, πρέπει επίσης ιδιαίτερα να τονίσουμε τους αδιάσπαστους δεσμούς, που σφυρηλατούνται αδιάκοπα ανάμεσα στα στελέχη και στους απλούς μαχητές. Οι αντάρτες λατρεύουν τους διοικητές τους, μοιράζονται μαζί τους και τις χαρές και τις λύπες τους. Κι οι διοικητές δείχνουν μια απέραντη στοργή και φροντίδα για τους άντρες τους. Κάθε μαχητή τον θεωρούν σαν ένα πολύτιμο κεφάλαιο και ανάμεσα στ’ άλλα φροντίζουν ώστε στις επιχειρήσεις να’ χουν όσο το δυνατό λιγότερες απώλειες. *** Το αντάρτικο στην Πελοπόννησο αντιμετωπίζει κι αυτό μεγάλες δυσκολίες στα πυρομαχικά και στο επιμελητειακό. Κάθε σφαίρα για να τη ρίξουν πρέπει να είναι βέβαιοι ότι θα πάρουν από τον εχθρό τουλάχιστον μια άλλη. Ο εχθρός για να δικαιολογήσει κι εκεί τις αποτυχίες του μιλάει, όπως παντού, για έξωθεν ενίσχυση κλπ. Όμως στις διαταγές επιχειρήσεων των τμημάτων μας της Πελοποννήσου θα συναντήσετε πάντοτε προς το τέλος και τις δύο γραμμές που γράφουν: Ανεφοδιασμός σε πυρομαχικά: Από τον εχθρό. Επιμελητεία: Από τον εχθρό. *** Η αλήθεια είναι ότι για τα τμήματά μας της Πελοπονννήσου οι δυσκολίες όσο πάνε και γίνονται μεγαλύτερες. Το γεγονός όμως ότι μέχρι σήμερα τα κατάφεραν καλά, γεννάει τη βεβαιότητα ότι και τώρα θα τα καταφέρουν έτσι ώστε ν’ αποτελούν μια εξαιρετικά υπολογίσιμη δύναμη του ΔΣΕ, που αδιάκοπα αναπτύσσεται και κοντά στ’ άλλα ξεκουρελιάζει και τα μοναρχοφασιστικά παραμύθια για έξωθεν ενίσχυση κλπ. Από το περιοδικό «Δημοκρατικός Στρατός» Ιούνης 1948 σελ. 201-202

Η Μάχη του Καρπενησίου

Η Μάχη του Καρπενησίου 1949 Η μεγάλη μάχη του Καρπενησίου ξεκίνησε στις 19/01/1949 και έλαβε τέλος στις 21/01/1949. Η μάχη αυτή ήταν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου επιχειρήσεων του ΔΣΕ για εκέινη την περίοδο, το οποίο περιλάμβανε μια σειρά επιχειρήσεων σε όλη την ελληνική επικράτεια που είχαν ως απότερο σκοπό να αποσπάσουν δυνάμεις απο το κεντρικό σώμα του Ε. Σ. στον Γράμμο. Η επιχείρηση αυτή τελείωσε με νίκη του ΔΣΕ που επέφερε σημαντικότατο πλήγμα στις δυνάμεις του Ε.Σ. και εξασφάλισε εφόδια σε έμψυχο και άψυχο υλικό. Η κατάληψη του Καρπενησίου προκάλεσε αναβρασμό στην διοίκηση του Ε.Σ. και σοβαρές ανησυχίες στο παλάτι μίας που το Καρπενήσι ήταν η δεύτερη προτεύουσα νομού που ο ΔΣΕ καταλάμβανε (Νάουσσα). Οι δυνάμεις Ο ΔΣΕ είχε στην διάθεσή του για την επιχείρηση την 1η Μεραρχία Θεσσαλίας, την 2η Μεραρχία Στ. Ελλάδας, ένα τμήμα της σχολής αξιωματικών του ΚΓΑΝΕ, καθώς και ένα ανεξάρτητο τάγμα και μία διλοχία ανδρών. Σε σ'υνολο αριθμόυσε περίπου 3000 άνδρες. Ο Ε.Σ. είχε στην περιοχή 2 ενισχυμένα τάγματα πεζικού, ισχυρές δυνάμεις της χωροφυλακής, ένα σώμα μαυροσκούφηδες, ένα ισχυρό σώμα απο την Μακρακώμη και ισχυρές δυνάμεις ΜΑΥ και παρακρατικών. Σε σύνολο αριθμούσε περίπου 2000 άνδρες. Η διοίκηση του ΔΣΕ Απο την μεριά του ΔΣΕ διοικητής της 1ης Μεραρχίας Θεσσαλίας τέθηκε ο Χ. Φλωράκης ( Καπετάν Γιώτης), διοικητής της 2ης Μεραρχίας Στ. Ελλάδας ορίσθηκε ο αξέχαστος Γιάννης Αλεξάνδρου ( Καπετάν Διαμαντής) και διοικητής του ΚΓΑΝΕ ορίσθηκε ο Γ. Πέτσας Σχετικά με τον Ε.Σ. δεν έχω στην διάθεσή μου στοιχεία. Οι αντικειμενικοί στόχοι Οι αντικειμενικοί στόχοι για τον ΔΣΕ όπως αναφέρονται απο τον ίδιο τον Χ. Φλωράκη σε τεύχος του "Δημοκρατικού Στρατού" είναι οι παρακάτω: 1) Ανεφοδιασμός σε έμψυχο και άψυχο υλικό 2) Καθήλωση των δυνάμεων του Ε.Σ. της Στερεάς Ελλάδας 3) Απόσπαση τμημάτων στρατού απο το μέτωπο της Μακεδονίας και ελάφρυνση της κατάστασης στο εκεί μέτωπο Το σχέδιο και οι θέσεις μάχης Η 1η Μεραρχία είχε ως σκοπό της μαζί με τις δυνάμεις του ΚΓΑΝΕ, την κρούση αυτή καθ΄αυτή με τις δυνάμεις του Ε.Σ. και την κατάληψη της πόλης του Καρπενησίου. Η 2η Μεραρχία ως ήταν αναγκαίο θα τοποθετούνταν στους δρόμους Λαμίας- Καρπενησίου και Αγρινίου- Καρπενησίου. Στην ίδια την πόλη στον λόφο του Αγ. Δημητρίου ΝΑ της πόλης, στην θέση Ρόβια όπως και ανατολικά στην Αγ. Σωτήρα υπήρχαν ισχυρότατα φυλάκια του στρατού μερικά απο τα οποία έφεραν και τσιμεντένια επίστρωση. Τέλος στον Βορρά της πόλης στην θέση Δεξαμενή ο στρατός είχε ισχυρές εστίες και θέσεις και είχε πάρει θέση ακόμα και στις σκεπές των σπιτιών. Το Καρπενήσι τότε είχε κανονικά ένα πληθυσμό περίπου 3000 ανθρώπων όμως ο ΕΣ είχε βίαια μεταφέρει στην πόλη περίπου 10000 ανθρώπους απο τα γύρω χωριά για να αποκόψει τον περίφημο ανεφοδιασμό του ΔΣΕ σε έμψυχο υλικό. Αυτοί ήταν οι γνωστοί τότε ως "ανταρτόπληκτοι". Στιγμιότυπα της μάχης Οι πρώτοι πυροβολισμοί ξεκινούν να πέφτουν γύρω στις 11 το βράδυ και με το πέρασμα της ώρας ξεκινούν να πυκνώνουν. Η διοίκηση του Ε.Σ. βρίσκονταν τότε σε ταβέρνα της κεντρικής πλατείας και υποτιμώντας την κατάσταση έπινε κρασί περίπου μέχρι τις 11 και μισή. Ο ΔΣΕ χτυπά την θέση Δεξαμενή ενώ παράλληλα προσπαθεί να διεισδύσει και μέσα στην πόλη. Οι θέσεις Ρόβια και Αγ. Σωτήρα δέχονται και αυτές μεγάλη πίεση. Οι αντάρτες δείχνουν να έχουν καταλάβει σωστά τα κύρια σημεία αντίστασης του Ε.Σ. και τα σφυροκοπούν με πυροβολικό και όλμους. Το ξημέρωμα η μάχη στην δεξαμενή γίνεται σώμα με σώμα, οι αντάρτες αποκρούουν και τις τρείς εφόδους του Ε.Σ που σκοπό έχουν να τους αποθήσουν πίσω. Το μεσημέρι το αρχηγείο του ΔΣΕ που βρίσκονταν κοντά στον Αγ Αθανάσιο αποφάσισε να αποσύρει τους αντάρτες απο την Δεξαμενή όμως το μήνυμα που προέρχεται απο κακή εκτίμηση της εκεί κατάστασης δεν φθάνει ποτέ αφού το σύρμα των επικοινωνιών έχει κοπέι απο τα πυροβόλα. Η νύχτα ξαναπέφτει και οι πυροβολισμοί αραιώνουν. Το βράδυ ομάδα ανταρτών αντεπιτίθεται στοχευμένα σε σημεία όπου η άμυνα του Ε.Σ. είναι ισχνή και καταφλερνουν να περάσουν στα σοκάκια της πόλης. Με έξυπνο τρόπο οι αντάρτες δίνουν το σύνθημα οτι βρίσκονται πια μέσα στον Αγ. Δημήτριο και το ΚΓΑΝΕ και οι υπόλοιπες δυνάμεις ξεκινούν μια παραπλανητική σφοδρή επίθεση στις γύρω θέσεις του ΕΣ. Ετσι τα πυροβόλα του ΔΣΕ ξεκινούν να βάλλουν στην Ρόβια και την Αγ. Σωτήρα. Απο την αρχή βέβαια της μάχης τα κεντρικά του Ε.Σ. σε Λαμία και Αγρίνιο έχουν ειδοποιήθει όμως οι ενισχύσεις δεν φθάνουν ποτέ αφού η 2η Μεραρχία τους αναχαιτίζει επιτυχώς σε πολλά σημεία. Με την στρατηγική παραπλάνηση του ΕΣ η αρχή του τέλους πλησιάζει. Οι παρακρατικοί και οι χωροφύλακες γνωρίζοντας τι τους περιμένει απο την οργή του λαού ξεκινούν να υποχωρούν άτακτα και να εγκαταλείπουν την πόλη. Μερικοί απο αυτούς βρέθηκαν στις θέσεις της 2ης Μεραρχίας και αποδεκατίσθηκαν πλήρως. Άλλοι απο τους δήμιους του λαού κρύβονται σε πηγάδια ή σε λόχμες. Το άλλο πρωί οι θέσεις Ρόβια και Αγ, Σωτήρα σηκώνουν την λευκή σημαία. Ο ΔΣΕ πλησιάζει φιλικά. Αργότερα και αφού ο ασύρματος έχει του Ε.Σ. έχει αχρηστευθεί ένα αμερικανικό αναγνωριστικό τύπου Harvard εμφανίζεται στον ουρανό πάνω απο την πόλη. Αρχίζει αμέσως τουφεκίδι και εν τέλει, το αεροπλάνο ξεκινά να χάνει ύψος και να βγάζει καπνό. Τελικά προσγειώνεται αναγκαστικά στην θέση Αγ. Γεώργιος . Σε αυτό επιβαίνουν οι : επισμηναγός Παναγιώτης Η. Τσούκας που είναι ήδη σοβαρά τραυματισμένος και ο αμερικάνος αντισμηναγός Selden R Edner που φέρει λίγους μόλωπες στο πρόσωπο. Ο Τσούκας προλαβαίνει να πει πως έκανε αναγνωριστική πτήση και είχε χάσει οπτική επαφή με την πόλη του Καρπενησίου όταν έκανε το δεύτερο γύρο απο πάνω της. Μετά ξεψυχά και ενταφιάζεται επι τόπου ενώ ο αμερικάνος εκτελείται επι τόπου απο τον αντάρτη Κ.Μ. Η Μεραρχία του τον συνέλαβε και τον πέρασε στρατοδικείο μερικές μέρες μετά. Σήμερα η πολιτεία τους έχει στήσει αγάλματα στο κοιμητήριο του Αγ. Γεωργίου Λίγες ώρες μετά την μάχη οργανώνεται ομάδα συλλογής νεκρών απαρτιζόμενη απο αντάρτες και χωρικούς και οι πεσόντες ενταφιάζονται σε διάφορα σημεία του χωριού όπως πχ στην Δεξαμενή. Η κηδεία γίνεται σε κλίμα πένθους παρουσία ιερέα της περιοχής. Ξεχωριστό μνήμα έγινε για τις 17 κοπέλες του ΔΣΕ που έπεσαν στην μάχη και ανήκαν στην 1η Μεραρχία του ΔΣΕ. Ο ΔΣΕ παρέμεινε 18 ημέρες στο Καρπενήσι, οι άνδρες του ξεκουράστικαν και ανεφοδιάστηκαν σε τρόφημα και άφθονο πολεμικό και φαρμακευτικό υλικό. Πολλοί άνδρες και γυναίκες της περιοχής, εμπλούτισαν τις τάξεις του και προσέφεραν ένα ακόμα τουφέκι εκεί που άλλα χάθηκαν στην μάχη του Καρπενησίου. Η ηγεσία του ΔΣΕ τίμησε τους Φλωράκη-Αλεξάνδρου με το παράσημο πολεμικής αξίας του ΔΣΕ και απένειμε επαίνους και προαγωγές σε πολλά στελέχη. Ο Ε.Σ. ανακατάλαβε την πόλη απο τις 31 Ιανουαρίου σε μια επιχείρηση που είχε ξεκινήσει απο τις 29. Οι δυνάμεις του ήταν μεγάλες και ίσως σχετικά δυσανάλογες του μεγέθους των αντίστοιχων του ΔΣΕ. Κινητοποιήθηκαν οι 45η, 71η, 73 η ταξιαρχίες της 15ης Μεραρχίας, ένα σύνταγμα πεζικού (το 39ο) καθώς και οι Α' και Β' μοίρες ορεινών καταδρομέων. Ο ΔΣΕ έδωσε μικρής έκτσης μάχες υποχωρώντας κυρίως για να φθείρει το εχθρικό στράτευμα και όχι για να κρατήσει την πόλη. Μαρτυρίες Κατά την διάρκεια της επιχείρησης στην Δεξαμενή ο Ταγματάρχης Πρίκος απελπισμένος απο την ισχύ του πυρός διατάσσει σύμπτηξη όλων των τμημάτων. Όταν επέστρεψε στην Ιτιά που βρίσκονταν το αρχιγείο απελπισμένος αποπειράθηκε να αυτοκτονίσει ενώ έκλεγε και έλεγε "Πάνε τα παιδιά μου, πάει το τάγμα μου". Ευτυχώς αυτή η μάλλον λανθασμένη εκτίμηση του Πρίκου δεν έφθασε στα κεντρικά καθώς οι γραμμές του ασυρμάτου ήταν κομμένες απο τα πολυβόλα και έτσι οι λοχαγοί Τζίτζιρας και Πάικος κράτησαν τις θέσεις τους. Ο ομαδάρχης Αποστολόπουλος αφηγείται: " Συνολικά 18 φορές πέσανε πάνω μας με έφοδο στην Δεξαμενή με κύματα οι στρατιώτες, χωροφύλακες και οι μαυροσκούφηδες. Εμείς τους αφήναμε να μας πλησιάζουν κοντα κοντά και ξαφνικά πέφταμε πάνω τους σε ομάδες λιανίζοντας τους και μαζεύοντας πολύτιμα πυρομαχικά. Πολλές φορές οι χωροφύλακες πανικοβάλλονταν και τρέχανε ουρλίαζοντας και παρατάγανε εκειδά όλον τον οπλισμό τους. Η μαρτυρία του Γιώργου Κατσικογιάννη Ο Γιώργος Κατσικογιάννης αναφέρει τις θέσεις του Ε.Σ. κατά την μάχη του Καρπενησίου. Τότε ήταν "ανταρτοπληκτος" απο το Μικρό Χωριό. Μεταφέρω ακριβώς τα λόγια του "Ο στρατός (Ε.Σ.) είχε φτιάξει με τέχνη το μετερίζει του στο Καροενήσι που είναι απο την θέση του και μόνο πολύ δυνατή τοποθεσία για άμυνα. Και οι Τούρκοι για να φανταστείς δυσκολέυτηκαν πολύ να το πάρουν. Η Δεξαμενή, η Ροβια , η Σωτήρα και ο Αι- Δημήτρης είχαν οχυρωθεί πολύ προσεκτικά. Στα Ρόβια είχαν χτίσει πύργους με ξερολιθιά και τσιμέντο και γύρω γύρω είχαν φράχτη κε συραμτόπλεγμα. Οι θέσεις είχανε τα πάντα: πολυβολεία, αμπριά για όλμους , ορύγματα και πόστα. Σε μερικά σπίτια είχανε οχύρωση με αμμόσκαους και είχανε βγάλει τα παντζούρια κι ετσι όπως ήτανε κοντά κοντά ρίχνανε σανιδένιες γεφυρούλες ανάμεσα στα παράθυρα. Μελετημένα πράματα. Εμένα και μερικούς άλλους όταν ξεκίνησε το τουφεκίδι μας είχανε για να πηγαίνουμε νερό και οτι άλλο ήταν χρειαζούμενο απο θέση σε θέση. Μας προστάτευαν λέγανε απο τους Βουλγάρους που άμα μπαίνανε στο Καρπενήσι θα μας σφάζανε. Θυμάμαι στην εκκλησία της Παναγίας είχανε ψηλά στο καμπαναριό 2-3 πολυβόλα με σακιά γύρω γύρω. Επίσης σε μερικά σταυροδρόμια είχανε στημένα τσιμεντένια πολυβολία πολυγωνικα με τρύπες για τις κάνες σε πολλά σημεία." " Εγώ μόνο στην αρχή βγήκα και πήγαινα να κάνω την δουλειά που μου 'πανε. Πήγα θυμάμαι παγούρια νερό και κουτιά με σφαίρες στις διάφορες θέσεις. Μετά που είδα οτι γίνονταν κακός χαλασμός και το τουφεκίδι "έκοβε", λούφαξα σε μιάν αυλή κοντά σε ένα κοτέτσι . Για να πάω πίσω στο σπίτι που έμενα ούτε λόγος, φοβόμουνα μην με πάρει καμία ξώφαλτση. Περίμενα μέχρι που πέρασε η μέρα και τότε κατά το βραδάκι είδα μερικούς αντάρτες κλεφτά να στρίβουνε στα στενά και κέρωσα. Ούτε και ήξερα τι θα μου κάνουνε άμα με βλέπανε. Όταν έμπαινε μετά ο στρατός τους μέσα στην πόλη τους είδα που ρίχνανε στο σπίτι μπροστά στην κρυψώνα μου. Εκεί στο γκαλντερίμι πέσανε δυο αντάρτες. Μετά μια ομάδα χωροφύλακες τρέξανε κατά το σπίτι να ενισχύσουνε τους φαντάρους μέσα αλλά τους βρήκε μια ριπή και του άφησε στον τόπο, γέμισε ο τόπος αίματα. Μετά οι αντάρτες τρέξανε όλοι μαζί μέσα στο σπίτι και σπάσανε την πόρτα , άκουσα πιστολίδι και φωνές και έγινε ησυχία. Αργότερα ξεμύτησα κι εγώ. Τους φοβόμουνα πολύ μα είπα μην και με περάσουνε για τίποτα φαντάρο που τους την έχει στήσει έτσι μισοκρυμμένος και μου την ανάψουνε. Μου ζητήσανε νερό και τους έδωσα και μου είπανε οτι μπορώ να πάω όπου θέλω αλλά καλύτερα να πάω σπίτι μου να μην με πάρει καμία σφαίρα απο λάθος και γω έτρεξα όπου φύγει φύγει" "Τους φαντάρους (του Ε.Σ.) που παραδόθηκαν, τους είχανε σε ενα μεγάλο σπίτι που 'χαν για στρατώνα. Τα όπλα βέβαια τους τα'χανε μαζέψει και όλα τα υλικά. Τους δίνανε νερό και φαί και τσιγάρα. Καμιά φορά ξεμύτιζε κανένας και έπιανε κουβέντα με τον σκοπό που'χανε οι αντάρτες βαλμένο να τους φυλάει. Δεν τους πειράξανε τρίχα απο το κεφάλι τους. Κι όπως τους άφησαν έτσι τους βρήκανε μετά οι άλλοι οι δικοί τους που ξαναμπήκανε να πάρουν το Καρπενήσι. Για τραυματίες που με ρωτάς θυμάμαι μερικούς. Ε, κάνανε και οι αντάρτες οτι μπορούσανε κι αυτοι. Δυο πεθάνανε (τραυματίες του Ε.Σ.) αλλά δεν φταίγανε οι αντάρτες, ο ένας μου'πανε είχε βαριά πληγή στο στομάχι κι ο άλλος ήταν μισοπεθαμένος όταν τον μαζέψανε." Τον ρωτάμε : "Ούτε εκτελέσεις ? Ούτε τίποτα?" "Όχι όχι τίποτε! Μάλιστα όταν μπήκανε πάλε ο στρατός στο Καρπενήσι κοιτάγανε γύρω γύρω σαν τους χαζούς, ποιός ξέρει τι περιμένανε κι αυτοί να βρούνε. Κι ένας απο τους λοχίες σχολίασε άμα είδε τους αιχμαλώτους έτσι με τις στολές ξεκούμπωτες και τα τσιγάρα στο στόμα. "Για δες ρε, τούτοι δω σαν να'ναι σε άδεια" Η μαρτυρία του Νίκου Χασιώτη "Πίτσικος", υπολοχαγός του ΔΣΕ Ο Νίκος Χασιώτης ήταν διμοιρήτης τότε στον λόχο νεολαίας (2η Διμοιρία) ήταν μαζί με τον ταγματάρχη Πρίκο και τον πολτικό επίτροπο του τάγματος. Η διμοιρία του πήρε εντολή να καθαρίσει την περιοχή δεξιά της Δεξαμενής απο τους ΜΑΥδες. Απο τις 3 ομάδες της διμοιρίας του Πίτσικου την μία την κράτησε ο λοχαγός Θανάσης Φοκολόρος και οι άλλες δύο κίνησαν για την αποστολή τους. Απο τον Ε.Σ. είχαν ήδη πάρει 2 οπλοπολυβόλα "μπρέν" και πολλές σφαίρες. Αφού οι ΜΑΥδες εξουδεταιρώθηκαν, ξημέρωσε και οι δυνάμεις του Ε.Σ. αντεπιτέθηκαν . Ως τις 10 το πρωι επαφή δεν υπήρχε με τον λοχαγό . Έτσι ο Πίτσικος και οι άνδρες του αμύνονταν διαρκώς μένοντας σταθερά στις θέσεις τους. Αργότερα κατά τις 11:30 έφθασε ο σύνδεσμος του Πρίκου που τους διέταξε να συμπτυχθούν. Η διμοιρία όμως πρότεινε να μείνουν εκεί να πολεμήσουν μέχρι να νυχτώσει πάλι και μετά με ένα ντου να φύγουν. Έτσι κι έγινε. Κατά τις 3 το μεσημέρι ο Ε.Σ. συνεχίζε τις τακτικές επιθέσεις και οι άνδρες του Πίτσικου τους αποθούσαν. Σε μια στιγμή οι άνδρες του Ε.Σ. τους πλησίασαν στα 20 μέτρα. Τότε οι διμοιρήτες του Πίτσικου τους όρμησαν φωνάζοντας ¨αέρα¨ και τους έτρεψαν σε άτακτη φυγή. Πολλοί παράτησαν τα όπλα τους επι τόπυ και έτρξαν. Κατά τις 3:30 μετά απο συνενόηση με τον λοχαγό Μπεγλένη η ομάδα του Πίτσικου κινείται κοντά στις θέσεις του Μπεγλένη για καλύτερη άμυνα. Έτσι μαζεύτηκαν εκεί 3 διμοιρίες. Κατά τις 5:30 ο Ε.Σ. έκανε την τευταία του έφοδο. Εκεί σκοτώθηκε ο Μπεγλένης, οι σύντροφοί του τον θάψανε επι τόπου, μετά τον μετέφεραν στο κοιμητήριο του Καρπενησίου. Αργότερα μια κοπέλασύνδεσμος ειδοποίησε οτι πιο μέσα, κοντά στα πρώτα σπιτια υπάρχουν ξεκομμένοι. Άρχισαν τότε τα χωνιά να τους φωνάζουν να φύγουν. Αυτό που η διοίκηση δεν γνώριζε ήταν πως οι διμοιρίες του Πίτσικουήταν καλά οργανωμένες κατείχαν καλές θέσεις και ήταν έτοιμες. Ο λοχαγός Φεγγάρας το αντιλήφθηκε και το ανάφερε στον Μπαντέκο ο οποίος κατέβηκε αμέσως και έφερε και άλλους άνδρες μαζί του. Έτσι με μια έφοδο τους, ο ΔΣΕ μπήκε στο Καρπενήσι. (η μαρτυρία αυτή προέρχεται απο άλλο ιστότοπο) Η μαρτυρία του Κώστα Τάτση, μαχητή του ΔΣΕ που πολέμησε στο Καρπενήσι "Η διμοιρία μου ήταν στον Αι-Λιά τον Ροβολάρη που'ναι ένα ύψωμα κοντά στο Καρπενήσι. Ανοίκαμε στην 2η Μεραρχία. Το πρωί ήμασταν κρυμμένοι στο δάσος και το βράδυ τραβάγαμε για το εκκλησάκι χωρίς να ανάψουμε καν φωτιά για να κοιμηθούμε στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλο. Εκει ήμασταν 8 με 10 μέρες νωρίτερα πριν αρχίσει η μάχη. Παρακολουθούσαμε όλες τις κινήσεις του εχθρού. Κάναμε αναγνώριση και στο ύψωμα του Αι- Γιώργη αν ο στρατός είχε σκοπιές, αν κινείται προς τα εκεί ή αν έχει ναρκοπέδιο. Όταν ξεκίνησαν οι μάχες, έρχονταν οι στρατιώτες του Ε.Σ. στο δάσος και πήγαιναν απο το ξέφωτο γιατί ένα γύρω είχε φρέσκο βαθύ χιόνι. Τους περιμέναμε να μπούν βαθειά στο δάσος όπου το χιόνι ήταν ρευστό και τους άρχιζαν τα πολυβόλα και έβλεπες να μένουνε τα πτώματα και οι κυλιδες το αίμα πάνω στο χιόνι. Αυτά έγινα στην Στρογγύλη. Ταξίαρχος μας ήταν ο Ολυμπίσιος. Κρατάγαμε με τα δόντια το ύψωμα μέχρι που μας το πήρανε. Ηρθε μετά κι ο Μπαντέκος , συχωριανός του Ολυμπίσιου μα δεν τα κατάφερε να το κρατήσει . Την τελευταία μέρα μας είπε πως τον ειδοποίησαν που η διμοιρία του είχε μπεί στο Καρπενήσι και έτσι τραβηχτήκαμε κι εμείς και ξεκουραστηκαμε. Απώλειες και άλλα στοιχεία Ο ΔΣΕ στο Καρπενήσι στρατολόγησε 18 με 20 νέους μαχητές Σχετικά με τις απώλειες εκατέροθεν έχουμε στοιχέια που αντλούνται τόσο από το Αρχηγείο του ΔΣΕ όσο και το ΓΕΣ. Τα στοιχέια εμφανίζουν ομοιότητα με μικρές αποκλήσεις. Διατίθενται στο βιβλίο του Αριστείδη Θεοχάρη "Στην Στερεά Ελλάδα με τον ΔΣΕ" εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή. Απώλειες ΕΣ: 245 νεκροί και 550 τραυματίες. Ας σημειωθεί ότι το ΓΕΣ έχει καταχωρήσει και μερικούς στρατιώτες που αυτομόλησαν ως απώλειες στην μάχη. Από τον ΕΣ αιχμαλωτίσθηκαν και περίπου 400 οπλίτες που αργότερα αφέθηκαν ελεύθεροι Απώλειες ΔΣΕ: 115 νεκροί και 50 περιστατικά κρυοπαγημάτων σε διάφορα στάδια Λάφυρα που καταλήφθηκαν: 27 όλμοι με 4080 βλήματα, 12 βαριά πυροβόλα και 6 πίατ (PIAT), 7600 όπλα με 1.100.000 σφαίρες, 12 ασύρματοι και 5 ηλεκτρογεννήτριες, 10 αυτοκίνητα και 100 μεταγωγικά οχήματα, 600.000 οκάδες τρόφιμα και 400 στρατολογημένοι. Τα παραπάνω μεταφέρθηκαν με δέκα ξεχωριστές μεταγωγικές αποστολές στην κεντρική διοίκηση στο στρατηγείο του Γράμμου.

Για την κατάληψη του Καρπενησίου

"Το πρώτο είναι ότι δε γίνεται αναφορά στο Λόχο Δημοκρατικής Νεολαίας του ΔΣΕ που ήταν και αυτός από το βράδυ μέσα στο Καρπενήσι, μαζί με το τάγμα του Πρίκου. Το δεύτερο είναι η προσφορά του Λόχου Δημοκρατικής Νεολαίας στη μάχη αυτή, καθώς και στο σημείο που αναφέρεται στο άρθρο για τη μη εφαρμογή της διαταγής του Πρίκου για σύμπτυξη. Καταθέτω την προσωπική μου μαρτυρία, όχι από διάθεση αυτοπροβολής, αλλά από τη διάθεση να βοηθήσω την ιστορική έρευνα, κάτι που ο καθένας πρέπει και έχει υποχρέωση να καταθέσει. Όταν ξεκίνησε η μάχη το τάγμα του Πρίκου μπήκε μέσα το πρώτο βράδυ, δηλαδή 20 προς 21 Γενάρη του 1949. Κατά τη 1η ώρα ο Πρίκος ζήτησε ενίσχυση γιατί δεν μπορούσε να καλύψει όλο το χώρο. Τότε ο Ταξίαρχος Μπαντέκος έστειλε το λόχο Νεολαίας. Στο λόχο Νεολαίας ήμουν κι εγώ ως Διμοιρίτης της 2ης Διμοιρίας. Αφού μπήκαμε βρήκαμε τον Ταγματάρχη Πρίκο μαζί με τον Πολιτικό Επίτροπο του Τάγματος (Στο σημείο αυτό να πω ότι δε θυμάμαι το όνομα του Επιτρόπου καθώς και την τύχη του μετά τη μάχη). Οι δυο διμοιρίες (1η και 3η) πήραν εντολή να πάνε προς τη Δεξαμενή. Η δική μου διμοιρία (η 2η) πήρε εντολή να καθαρίσει την περιοχή προς τα δεξιά. Ο λοχαγός μου Θανάσης Φοκολόρος (Σιώκας) κράτησε 1 ομάδα από τις 3 που είχε η διμοιρία μου. Με τις άλλες δυο ομάδες ξεκαθάρισα το μέρος που μου είπαν, ξηλώνοντας ορισμένες εστίες από Μάυδες. Επίσης, από μια Διμοιρία του στρατού πήραμε λάφυρα 2 οπλοπολυβόλα "μπρεν" και πολλά πυρομαχικά. Αφού ξημέρωσε και προχώρησε η μέρα άλλαξε το σκηνικό της μάχης. Ο κυβερνητικός στρατός πέρασε στην αντεπίθεση. Εμείς αμυνόμασταν και αποκρούσαμε όλες τις επιθέσεις. Με το λοχαγό και την ομάδα που κράτησε κόπηκε κάθε επικοινωνία από τις 10 το πρωί. Έπρεπε, αφού δεν είχαμε επαφή με κανέναν, να ενεργούμε μόνοι μας. Και αυτό κάναμε. Μαζεύουμε και τις δύο ομάδες και αμυνόμαστε συνέχεια. Πάντως το παρήγορο ήταν ότι είχαμε σφαίρες αρκετές και πολεμούσαμε άνετα. Στις 11.30 ήρθε ο σύνδεσμος του Πρίκου και μας λέει να συμπτυχθούμε (εντολή του Ταγματάρχη Πρίκου). Εγώ του λέγω, εμείς θα καθίσουμε να αμυνθούμε ώσπου να νυχτώσει και μετά θα δώσουμε μάχη και θα φύγουμε. Έφυγε ο σύνδεσμος. Τότε έμασα όλους τους άνδρες και τους είπα την απόφασή μου να μείνουμε και να φύγουμε το βράδυ, γιατί κοιτάτε εκεί, όσοι φεύγουν σκοτώνονται (πού να περάσεις μέρα μεσημέρι ανά 100 μέτρα φυλάκιο). Συμφώνησαν όλοι να μείνουμε να αμυνθούμε και το βράδυ να κάνουμε ντου και να φύγουμε. Έτσι έγινε. Τώρα είμαστε μόνοι μας. Ο Στρατός επιτίθετο συνεχώς, εμείς τους αποκρούουμε. Κατά τις 3 η ώρα ετοιμαζόταν για επίθεση. Μας είχαν πλησιάσει στα 20 μέτρα. Τους λέω, παιδιά τώρα θα δείξουμε πραγματικά αν είμαστε ΔΣΕ. Τι θα κάνουμε; Αντί να τους περιμένουμε θα επιτεθούμε εμείς και θα τους αιφνιδιάσουμε. Έτσι και έγινε. Επιτεθήκαμε και πραγματικά αιφνιδιάστηκαν τόσο που πετούσαν ακόμα και τα όπλα τους και όπου φύγει - φύγει μπήκαν μέσα στα πολυβολεία τους. Εμείς όμως πιάσαμε καλύτερες θέσεις. Κατά τις 3.30 έρχεται ένας μαχητής της Διμοιρίας μας και μου είπε ότι πιο πέρα είναι 2 που βάζουν προς το Στρατό. Πήγα προς το μέρος τους και αφού έκανα αναγνώριση είδα πως ήταν αντάρτες. Τους ρώτησα τίνος τμήματος ήταν και μου είπαν του Πρίκου και ήταν η διμοιρία του Μπεγλένη. Του λέω πέστε του Μπεγλένη από δω να μη φοβάται, εδώ είναι η διμοιρία του Πίτσικου. Του το είπαν και ο Μπεγλένης ήρθε μόνος του και συνεννοηθήκαμε να πάω προς το σημείο που ήταν εκείνος, γιατί ήταν καλύτερο μέρος να αμυνθούμε και με την προοπτική να φύγουμε μόλις βραδιάσει. Έτσι έγινε, μαζευτήκαμε και οι δυο διμοιρίες και αμυνθήκαμε. Κατά τις 5.30 μας κάνανε την τελευταία επίθεση και την αποκρούσαμε. Αφού πλησίαζε να νυχτώσει αρχίσαμε να φωνάζουμε αέρα για να τονώσουμε και το ηθικό. Τις φωνές άκουσαν και από την ομάδα που ήταν με το λοχαγό. Με φώναξαν και αφού πήρα κάποιες προφυλάξεις, φοβούμενος μήπως τους έχουν πιάσει και είναι παγίδα, πήγα εκεί. Είχε σκοτωθεί ο λοχαγός. Σκάψαμε και θάψαμε το λοχαγό, αφού δε θα μπορούσαμε να τον πάρουμε (την άλλη μέρα τον θάψαμε στο νεκροταφείο). Στο μεταξύ νύχτωσε και ετοιμαζόμαστε να φύγουμε. Στη διάρκεια των μαχών ένα κορίτσι κατόρθωσε να φύγει και να φτάσει στην ταξιαρχία και να πει ότι μέσα υπάρχουν ξεκομμένοι. Τότε ο Ταξίαρχος έστειλε ένα λόχο του Φεγγάρα να φωνάξει με τα χωνιά να φύγουν οι ξεκομμένοι. Πήγα να ελέγξω και συναντήθηκα με το Φεγγάρα που μου είπε την εντολή που είχε από τον Μπαντέκο. Του είπα ότι είμαστε οργανωμένοι και ότι είμαστε πάνω από το διοικητήριο. Ο Φεγγάρας πήρε τηλέφωνο τον Μπαντέκο και του είπε την κατάσταση. Μόλις άκουσε ο Μπαντέκος ότι είμαστε οργανωμένοι, κατέβηκε αμέσως μόνος του και μόλις ήρθε του εξήγησα την κατάσταση. Τότε ο Μπαντέκος δίνει διαταγή να μπει όλη η Ταξιαρχία μέσα και αυτό έγινε και έτσι το πρωί έπεσε όλο το Καρπενήσι".