Μετά την ήττα στο Γράμμο, στο έδαφος της Αλβανίας και των άλλων Λαϊκών Δημοκρατιών δεν υποχώρησαν μόνο τμήματα του ΔΣΕ, αλλά και χιλιάδες πολίτες που υποστήριζαν τον αγώνα των ανταρτών και υποχρεώνονταν, από το να δοκιμάσουν το μαχαίρι του νικητή, να πάρουν το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς. Τα επίσημα στοιχεία του ΚΚΕ, που κατατέθηκαν στην Τρίτη Συνδιάσκεψή του (10 - 14/10/1950) κάνουν λόγο για 55.881 πολιτικούς πρόσφυγες (αντάρτες και πολίτες), οι οποίοι σε αρχική φάση κατανεμήθηκαν στις Λαϊκές Δημοκρατίες ως εξής20: Ρουμανία: 9.100, Τσεχοσλοβακία: 11.941, Πολωνία: 11.458, Ουγγαρία: 7.253, Βουλγαρία: 3.021, Γερμανία: 1.128 και Σοβιετική Ενωση: 11.980.
Ολοι αυτοί οι άνθρωποι ξεκίνησαν μια καινούρια ζωή. Πήγαν σε σχολεία και πανεπιστήμια, ειδικεύτηκαν σε διάφορες εργασίες, αγωνίστηκαν για να διευρύνουν τους πνευματικούς τους ορίζοντες και να πολλαπλασιάσουν τις δυνατότητές τους με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα γύριζαν, για να προσφέρουν στον τόπο τους. Τι γινόταν όμως με τους συντρόφους τους που είχαν μείνει πίσω;
Σε ό,τι αφορά τους μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού που εγκλωβίστηκαν στο εσωτερικό της χώρας και δεν κατάφεραν να περάσουν τα σύνορα, η τύχη που τους περίμενε ήταν συνήθως εκτέλεση με συνοπτικές διαδικασίες. Ακριβή στοιχεία για το μακελειό που συνέβηκε τότε, αν κι έχει περάσει περισσότερο από μισός αιώνας, δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί - αν υποθέσουμε ότι καταγράφηκαν ποτέ. Φαίνεται, πάντως, πως λίγοι από τους άτυχους εκείνους αντάρτες κατάφερναν να γλιτώσουν από τα αιμοβόρα ένστικτα των νικητών.
Επίσημα στοιχεία δεν υπάρχουν, επίσης, και για τις εκτελέσεις αγωνιστών που έγιναν, ύστερα από δικαστικές αποφάσεις. Σύμφωνα, πάντως, με ανεπίσημα στοιχεία από τον Ιούλιο του 1946 έως τον Οκτώβριο του 1951 επιβλήθηκαν συνολικά 7.500 θανατικές καταδίκες με το Γ΄ Ψήφισμα και τον Α.Ν. 509/1947, από τις οποίες 4.000 με 5.000 εκτελέστηκαν21.
Σκοτάδι καλύπτει και το ζήτημα των πολιτικών κρατουμένων. Στις 12/10/1951 το κράτος των Αθηνών αναγνώριζε επίσημα ότι μέχρι την 1η Οκτωβρίου του ιδίου έτους, ο αριθμός των πολιτικών κρατουμένων ανερχόταν στις 14.069. Απ' αυτούς οι 3.103 ήταν στη δικαιοδοσία των κακουργιοδικείων για «αδικήματα», συνδεόμενα με τη δράση του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ στην κατοχή και οι 10.966 ήταν στη δικαιοδοσία των εκτάκτων στρατοδικείων για «αδικήματα» συνδεόμενα με τον εμφύλιο πόλεμο22. Χωρίς αμφιβολία, τα στοιχεία αυτά είναι ελλιπή. Δεν καταγράφουν τους έγκλειστους στρατιώτες στο κάτεργο της Μακρονήσου, διότι δε θεωρούνταν πολιτικοί κρατούμενοι αλλά φαντάροι που υπηρετούσαν τη θητεία τους. Επίσης, δεν καταγράφονται και οι χιλιάδες των πολιτών που ούτε είχαν δικαστεί, ούτε δίκη περίμεναν αλλά κρατούνταν γενικώς και ανακρίνονταν επί πολλά έτη23.
Την εικόνα συμπληρώνουν οι καθημερινές διώξεις που βίωναν οι «ελεύθεροι» κομμουνιστές, αριστεροί και δημοκρατικοί πολίτες με τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, τη συνεχή αστυνομική επιτήρηση, το φακέλωμα, τη δράση του λεγόμενου παρακράτους και τις συνεχείς ψυχολογικές και άλλου χαρακτήρα πιέσεις να αποκηρύξουν τις ιδέες τους και να υπογράψουν δηλώσεις μετανοίας. Επρόκειτο για μια επιχείρηση καταστολής, σε αδιάκοπη συνέχεια με τη λευκή τρομοκρατία της μεταβαρκιζιανής περιόδου και της περιόδου του Εμφυλίου, που, όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Ν. Αλιβιζάτος,24 «πήρε διαστάσεις χωρίς προηγούμενο στην πολιτική ιστορία της χώρας». Για να γίνει περισσότερο αντιληπτή η εικόνα της εποχής εκείνης θα σταθούμε λίγο στο ζήτημα της νομικής θωράκισης του αστικού καθεστώτος.
Η νομική θωράκιση του καθεστώτος
Μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση η αστική τάξη και οι Αμερικανοί επικυρίαρχοι είχαν ήδη πάρει από τον καιρό που διαρκούσε ο εμφύλιος πόλεμος, τα οποία, όμως, καθόλου δεν ανέστειλαν όταν αυτός ο πόλεμος έληξε. Ετσι, για παράδειγμα θυμίζουμε το περιβόητο «Γ΄ ψήφισμα», με το οποίο συγκροτήθηκαν τα έκτακτα στρατοδικεία, το Νόμο 511, βάσει του οποίου ιδρύθηκαν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης (Μακρόνησος, Γυάρος κλπ.), αλλά και τον περιβόητο Α.Ν. 509/1947- που ήταν σε ισχύ μέχρι τη μεταπολίτευση - βάσει του οποίου τέθηκαν εκτός νόμου το ΚΚΕ και οι ΕΑΜικές οργανώσεις. Προς ενίσχυση αυτού του νομικού καθεστώτος, το 1948 θεσπίστηκε ο Α.Ν. 516 που θεμελίωνε ένα φασιστικό καθεστώς «ελέγχου νομιμοφροσύνης των δημοσίων υπαλλήλων και υπηρεσιών». Ο νόμος αυτός επικυρώθηκε με το ψήφισμα ΜΘ΄/1948 και οι διατάξεις του αφορούσαν όλους τους εργαζόμενους στο δημόσιο τομέα, στις τράπεζες και στα ασφαλιστικά ιδρύματα. Βάσει αυτών των διατάξεων οι κρινόμενοι ως «μη εθνικόφρονες - νομιμόφρονες» έχαναν το δικαίωμα εργασίας στο Δημόσιο. Στην ίδια λογική κινούνταν και ο Α.Ν. 512/1948 «περί ασφαλείας των εταιριών κοινής ωφελείας» που απαγόρευε το δικαίωμα εργασίας σ' αυτές τις εταιρίες όσων κρίνονταν ότι είχαν «αντεθνικές» αντιλήψεις. Επίσης:
Με το Νομοδιάταγμα 616/1948 καθιερώθηκε ο χαφιεδισμός μέσα στο Σώμα των Ελλήνων δικαστών καθώς και η δουλοπρέπεια και ο ραγιαδισμός του κατωτέρου προς τον ανώτερο.
Με το ψήφισμα ΜΑ/1948 έχαναν το βαθμό, τις διακρίσεις και τη σύνταξή τους όσοι στρατιωτικοί θεωρούνταν ότι δρούσαν «αντεθνικώς».
Με τα ψηφίσματα Ν/48 και Μ/48 δημεύονταν οι κλήροι των αγροτών που συμμετείχαν στο ΔΣΕ ή θεωρούνταν ως συμπαθούντες των ανταρτών.
Με τα ψηφίσματα ΙΣΤ΄, ΙΖ΄, ΙΗ΄ κ.ά. τελειοποιήθηκαν ακόμη περισσότερο τα μέσα και οι μέθοδοι αστυνόμευσης και κατατρεγμού των εργαζομένων στο Δημόσιο.
Από το καθεστώς της αστυνόμευσης και της τρομοκράτησης δε γλίτωσαν ούτε οι Ελληνες του εξωτερικού. Ετσι με το ΛΖ΄ ψήφισμα έχανε την ελληνική ιθαγένεια κάθε Ελληνας πολίτης του εξωτερικού που θεωρούνταν από τις αστυνομικές αρχές ότι έδρασε ή δρούσε «αντεθνικώς».
Τέλος, με την αστυνομική διάταξη 1081/1948 καθιερώθηκε επίσημα ο χαφιεδισμός ως υποχρέωση του πολίτη προς τα όργανα του κράτους. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή οι αρχηγοί των ελληνικών οικογενειών «υποχρεούνται να παρέχουν εις το Αστυνομικό Τμήμα πάσαν παρ' αυτού ζητηθησομένην πληροφορίαν».
Τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων
Μετά τον εμφύλιο, το προαναφερόμενο νομικό καθεστώς ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο, γεγονός που αποδεικνύεται περίτρανα και μόνο αν διαβάσει κανείς τι προέβλεπε η 153/1954 εγκύκλιος του υπουργείου Εσωτερικών για τα περιβόητα «πιστοποιητικά - βεβαιώσεις κοινωνικών φρονημάτων». Βάσει αυτής της εγκυκλίου όποιος δεν είχε πιστοποιητικό που να βεβαιώνει ότι ήταν «εθνικόφρων - νομιμόφρων» δεν μπορούσε:
- Να εργαστεί σαν ναυτικός (Ν. 2689/1953).
- Να δουλέψει στο Δημόσιο (Α.Ν. 516/1948).
- Να σπουδάσει στις ανώτερες και ανώτατες σχολές (Β. Δ. 28/4/1951).
- Να εργαστεί σαν υπάλληλος ή εργάτης στη ΔΕΗ, στον ΟΤΕ, στον ΟΛΠ, στις μεταφορές, στην Επιχείρηση Υδάτων και γενικά στις επιχειρήσεις κοινής ωφελείας (Α.Ν. 512/1948).
- Να εργαστεί στα χωράφια του, αν βρισκόταν στις παραμεθόριες περιοχές (απόφαση 10188/2/36α της 6/12/1951 του Υπουργείου εθνικής αμύνης).
- Να εργαστεί σαν φορτοεκφορτωτής, δηλαδή χαμάλης (Ν.Δ. 1254/29-31/10/1949).
- Να πάρει άδεια κυκλοφορίας και άδεια οδήγησης αυτοκινήτου (Ν. 1478/1950.
- Να γίνει παπάς.
- Να πάρει διαβατήριο για να ταξιδέψει προσωρινά ή να μεταναστεύσει στο εξωτερικό.
- Να πάρει δίπλωμα μηχανικού (διάταγμα υπουργείου βιομηχανίας 7.4.1954).
- Να δουλέψει στα αστικά και υπεραστικά λεωφορεία (Β. Δ. 11/6/1954).
- Να αποκατασταθεί ως ανάπηρος πολέμου (απόφαση 159066/0/380- 15/3/1950 του υπουργείου Εθνικής Αμύνης και του υπουργείου εσωτερικών).
- Να εργαστεί σε επιχειρήσεις που θεωρούνταν πως έχουν σημασία για την εθνική άμυνα κ.ο.κ.
Η εδραίωση του καθεστώτος
Το μετεμφυλιακό καθεστώς στην Ελλάδα έχει τη σφραγίδα τής πιο σφικτής διαπλοκής με τις ΗΠΑ. Που άρχισε να θεμελιώνεται ουσιαστικά την επομένη της απελευθέρωσης της χώρας από τη φασιστική κατοχή. Αρχικά μέσω της ΟΥΝΡΑ και στη συνέχεια μέσω του Δόγματος Τρούμαν και του Σχεδίου Μάρσαλ, οι ΗΠΑ έγιναν το αφεντικό στις ελληνικές υποθέσεις. Τοποτηρητής τους, όπως άλλωστε προβλεπόταν και από την ελληνοαμερικανική συμφωνία του 1947- ήταν η περιβόητη αμερικανική Αποστολή είτε ονομαζόταν AMAG (American Mission for Aid to Grecee - Αμερικανική Αποστολή Βοηθείας για την Ελλάδα), είτε ονομαζόταν ΔΟΣ (Διοίκησις Οικονομικής Συνεργασίας) είτε ΟΚΑ (Οργανισμός Κοινής Ασφαλείας) κλπ. Ολα τα οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, ακόμη και πολιτιστικά θέματα ρυθμίζονταν ύστερα από τη συνεννόηση και τη συγκατάθεση του συμμαχικού παράγοντα. Τίποτα δεν μπορούσε να γίνει εν αγνοία, πολύ περισσότερο παρά και ενάντια στη θέληση της αμερικανικής αποστολής. Ετσι ο συμμαχικός παράγοντας, μέσω της περιβόητης αμερικανικής «βοήθειας» και των άλλων πιστώσεων που έδιναν στο ελληνικό κράτος οι αμερικανικές εταιρίες, έγινε η ατμομηχανή που τράβηξε τον ελληνικό καπιταλισμό στις ράγες του παγκόσμιου ιμπεριαλιστικού συστήματος, που τον σταθεροποίησε, τον ενίσχυσε και του προσέδωσε το γνωστό συμπληρωματικό χαρακτήρα του στο πλαίσιο της διεθνούς καπιταλιστικής οικονομίας.
Το καθεστώς αυτό ενισχύεται ολοκληρωτικά με την είσοδο της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, το 1952, και με την ελληνοαμερικανική συμφωνία στις 12/10/1953 για την εγκατάσταση στρατιωτικών βάσεων των Ηνωμένων Πολιτειών στο ελληνικό έδαφος. Είναι, μάλιστα, γεγονός ότι το πιο ισχυρό πλοκάμι της αμερικανικής επικυριαρχίας στη χώρα μας αφορά στο στρατιωτικό τομέα.
Θα αναρωτιέται, βέβαια, κανείς τι έχει αλλάξει 55 χρόνια από τη λήξη του εμφυλίου πολέμου; Στην πραγματικότητα τίποτα προς το καλύτερο. Η ολοένα και πιο βαθιά διαπλοκή με τον αμερικανοΝΑΤΟικό ιμπεριαλισμό ενισχύθηκε στο έπακρο και δίπλα σ' αυτήν προστέθηκε και η ενσωμάτωση στη λεγόμενη ενωμένη Ευρώπη, τη γνωστή ΕΟΚ κατά το παρελθόν, και σημερινή Ευρωπαϊκή Ενωση.
Αυτός είναι ο παράδεισος των νικητών του εμφυλίου πολέμου. Κι ακριβώς αυτός είναι ο λόγος που ο αγώνας του ΔΣΕ παραμένει επίκαιρος όσο ποτέ. Ο,τι ο ΔΣΕ έπραξε, ό,τι δημιούργησε, ό,τι άφησε ανολοκλήρωτο κι ό,τι ακόμη μας παρέδωσε στο χαρτί ως σκέψη και προβληματισμό, είναι πολυτιμότατη παρακαταθήκη για το παρόν και το μέλλον του λαϊκού- εργατικού, του επαναστατικού κινήματος του τόπου μας. Ξεχωριστή αξία βέβαια έχει η προσπάθεια που έκανε ο Δημοκρατικός Στρατός να θεμελιώσει στις περιοχές που ήταν υπό τον έλεγχό του τη λαϊκή εξουσία.
1. Δ. Ζαφειρόπουλου: «Αντισυμμοριακός Αγών 1945 - 1949», Αθήναι 1956, σελ. 632
2. «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' Τόμος, 1918 -1949», εκδόσεις Σ.Ε., σελ 618.
3. Β. Μπαρτζιώτα: «Εξήντα χρόνια Κομμουνιστής», εκδόσεις Σ.Ε. σελ. 311
4. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 30/8/1949
5. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 31/8/1949
6. Γενικό Επιτελείο Στρατού/ Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού: «Αρχεία Εμφυλίου Πολέμου», σελ. 552
7. Γιώργος Μαργαρίτης, στο ίδιο σελ. 552
8. «Η τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ 1946 - 1949», Εκδόσεις «Ριζοσπάστης - Σύγχρονη Εποχή», σελ. 201
9. Δ. Ζαφειρόπουλου: «Αντισυμμοριακός Αγών 1945 - 1949», Αθήναι 1956, σελ. 599 - 600
10. Στο ίδιο, σελ. 602
11. Στο ίδιο, σελ. 625
12. Σ. Γρηγοριάδη: «Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας 1941 - 1974», εκδόσεις Κ. Καπόπουλος, τόμος 3ος, σελ. 372
13. Τ. Βουρνάς: «Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας - Ο εμφύλιος», εκδόσεις Τολίδη, σελ. 354
14. Γιώργος Μαργαρίτης: «Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου 1946 - 1949», εκδόσεις «Βιβλιόραμα», τόμος 2ος, σελ. 498
15. Δ. Βλαντά: «Εμφύλιος πόλεμος 1945 - 1949», εκδόσεις ΓΡΑΜΜΗ, β' ημίτομος, σελ. 254 και 258
16. «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ», εκδόσεις Σ.Ε., σελ. 617
17. «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ», εκδόσεις Σ.Ε., σελ. 621
18. «Η Τρίχρονη Εποποιία του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας 1946 - 1949, εκδόσεις «Ριζοσπάστης - Σύγχρονη Εποχή», σελ. 568
19. Ευάγγ. Αβέρωφ - Τοσίτσα: «Φωτιά και Τσεκούρι», εκδόσεις ΕΣΤΙΑ, σελ. 478
20. «III Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ - Εισηγήσεις, Λόγοι, αποφάσεις», Αύγουστος 1951, Μόνο για εσωκομματική χρήση, σελ. 266 - 267
21. Ν. Αλιβιζάτου: «Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση 1922 - 1974», εκδόσεις «Θεμέλιο», σελ. 520
22. Εισηγητική έκθεση στο Νόμο 2058/1952 «περί μέτρων ειρηνεύσεως» και Ρούσος Κούνδουρος: «Η Ασφάλεια του καθεστώτος», εκδόσεις «Καστανιώτη», σελ. 133
23. Ρ. Κούνδουρος, στο ίδιο, σελ. 143.
24. Ν. Αλιβιζάτου, στο ίδιο, σελ. 519
Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου